Αυξημένη γαλλική παρουσία στο Αφγανιστάν

Η γαλλική Βουλή συζητά την ενίσχυση των γαλλικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν με 1.000 στρατιώτες. Η διαφορά ανάμεσα στο Αφγανιστάν και το Ιράκ είναι τεράστια - το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας κοινής γνώμης φαίνεται να θεωρεί ότι η εισβολή στο Αφγανιστάν και η ανατροπή του καθεστώτος των Ταλιμπάν ήταν δικαιολογημένη - φαίνεται, πάντως, ότι ο Πρόεδρος της Γαλλίας κ. Sarkozy επέλεξε να ανακοινώσει αιφνιδιαστικά την πρόθεσή του για την αποστολή αυτή, προκειμένου να φέρει και το κοινοβούλιο προ τετελεσμένων γεγονότων.

Βέλγιο - μια εικόνα του μέλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Διαβάστε αυτό το ενδιαφέρον άρθρο από τον Economist. Θέτει εξαιρετικά ερωτήματα για την κατάσταση εθνικών ομάδων στο πλαίσιο ενός ομοσπονδιακού συστήματος και ενός μεγαλύτερου, ενιαίου κράτους - συμβαίνει στο Βέλγιο, αύριο μπορεί να συμβαίνει και στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά (και παρόμοιες καταστάσεις έχει αντιμετωπίσει, με τραγικά αποτελέσματα, η Κύπρος). Το σημαντικότερο ερώτημα που θέτει είναι η αξία, αλλά και η κατάχρηση του συμβιβασμού μεταξύ των διαφόρων εθνοτικών ή θρησκευτικών ομάδων. Οι συμβιβασμοί έχουν οδηγήσει και τις συνθήκες για την Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την πλέον πρόσφατη (ήδη από το 2001) τροποποίησή τους στη Νίκαια, σε μια κατάσταση εντελώς συγκεχυμένη, χωρίς ενιαίο σκοπό, χωρίς συνοχή, πράγμα που επιδιώχθηκε να διορθωθεί με τη Συνθήκη για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα και, πλέον, με τις τροποποιήσεις της Λισσαβώνας, με αμφίβολα πάντως αποτελέσματα.

Πολλοί δέχονται ότι θα ήταν καλύτερα εάν όλοι οι πολίτες των κρατών που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και οι αντίστοιχες κυβερνήσεις, συμπεριφέρονταν πρώτα ως Ευρωπαίοι και κατόπιν βάσει της εθνικής τους καταγωγής. Ωστόσο, οι ίδιοι άνθρωποι θέλουν να προασπίσουν τα εθνοτικά τους συμφέροντα, γιατί πιστεύουν ότι οι όποιες θυσίες και παραχωρήσεις κάνουν με σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν θα βρουν ανταπόκριση από άλλους εταίρους, αλλά θα γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης. Έτσι, θεωρούν ότι αναγκάζονται να προτάσσουν τα εθνοτικά συμφέροντα των κοινών, ευρωπαϊκών συμφερόντων. Ίσως αυτό να γίνεται, σε μικρογραφία, στο Βέλγιο, γι' αυτό θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθούμε τις πολιτικές εξελίξεις εκεί.

Ο Νίκος Δήμου για το ασφαλιστικό

Άργησε, αλλά έγραψε - και έγραψε!

Ιερή ολυμπιακή φλόγα και μορφές σύγχρονου παγανισμού

Μια ανακοίνωση δημοσιογράφων για την αποσιώπηση, εκ μέρους της κρατικής τηλεόρασης, της διαμαρτυρίας κατά τη διάρκεια της "τελετής αφής της ολυμπιακής φλόγας" για την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Θιβέτ, αποσιωπήθηκε η ίδια από τα ΜΜΕ και ήλθε στο φως από την Ελευθεροτυπία και το blog του e-rooster. Μπορεί να έχει κανείς αντιρρήσεις για τη μορφή της διαμαρτυρίας, σε κάθε περίπτωση όμως είναι απαράδεκτη η απόκρυψή της. Αλλά, αναφορικά με τη διαμαρτυρία καθ' εαυτήν, πολλοί εξανέστησαν που χρησιμοποιήθηκε η "ιερή τελετή" της αφής της "ολυμπιακής φλόγας" ως αφορμή για ακτιβισμό. Οι όποιες δικές μου αντιρρήσεις αφορούν την καταπάτηση περιουσιακών δικαιωμάτων του Δημοσίου από τον ακτιβισμό αυτό, στο βαθμό που τέτοια καταπάτηση υπήρξε. Αυτό όμως που αγγίζει τα όρια του αστείου είναι η απόδοση στην ολυμπιακή φλόγα τιμών σχεδόν θεϊκών. Μου θυμίζει το "Άγιον Φως" που έρχεται από τα Ιεροσόλυμα κάθε Πάσχα, στο οποίο (ναι, στο φως!) γίνεται υποδοχή με τιμές αρχηγού κράτους. Κατεβαίνει το φως από το αεροπλάνο στην Αθήνα και τιμητικά αγήματα κάνουν "παρουσιάστε!"! Και όταν διαβάζω ή ακούω ότι "η ολυμπιακή φλόγα θα ταξιδέψει εκεί" ή "θα παραμείνει/ θα διανυκτερεύσει (!) στην τάδε ή δείνα πόλη" κάπου αρχίζω να νομίζω ότι ξεφύγαμε. Μπορώ να δεχθώ ένα συμβολισμό, μια "ενσωμάτωση" για λόγους καθαρά συμβολικούς των αξιών και ιδεωδών που συγκροτούν, υποτίθεται, το ολυμπιακό πνεύμα - και σχετικές εκδηλώσεις, εορτασμούς των ιδανικών αυτών, ή στο κάτω-κάτω το "χαβαλέ" που προκαλείται από τη "διέλευση" της ολυμπιακής φλόγας. Αλλά η απόσταση ανάμεσα σ' αυτά και τον εξανθρωπισμό ή ακόμη και τη θεοποίηση της ολυμπιακής φλόγας είναι πολύ μεγάλη - και η ιερή αγανάκτηση για τους "βλάσφημους" που, υποτίθεται, μόλυναν την ιερή τελετή με την παρουσία τους, ξεπερνά πολλά όρια. Στους ιερούς αγανακτισμένους αφιερώνουμε το παρακάτω απόσπασμα, στο οποίο αποδίδεται η τιμωρία που πρέπει στους βλάσφημους:



(από την ταινία Monty Python's Life of Brian)

Eπιθέσεις εναντίον ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ

Ο κ. Τσίπρας δήλωσε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θ' αρχίσει να δέχεται επιθέσεις από τα ΜΜΕ και σφοδρή αντιμετώπιση. Την πραγματική αλήθεια, όμως, ως προς το ποιος δέχεται πραγματικά επιθέσεις, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Λαϊκισμός και λογοκρισία εκτός έδρας!

Έξαλλη η ελληνική κυβέρνηση με αφίσσα που αναρτήθηκε από ιδιώτες στα Σκόπια και παρουσιάζει την ελληνική σημαία με σβάστικα αντί για σταυρό - προχώρησε σε διάβημα προς το Υπουργείο Εξωτερικών της ΠΓΔΜ με αίτημα την απόσυρση (!) της αφίσσας! Αυτό, από μια χώρα που έχει κυρώσει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία προβλέπει στο άρθρο 10:

"1. Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν εκφράσεως. Το δικαίωμα τούτο περιλαμβάνει την ελευθερίαν γνώμης ως και την ελευθερίαν λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, άνευ επεμβάσεως δημοσίων αρχών και ασχέτως συνόρων. ... 2. Η άσκησις των ελευθεριών τούτων, συνεπαγομένων καθήκοντα και ευθύνας, δύναται να υπαχθή εις ωρισμένας διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή κυρώσεις, προβλεπομένους υπό του νόμου και αποτελούντας αναγκαία μέτρα εν δημοκρατική κοινωνία διά την εθνικήν ασφάλειαν, την εδαφικήν ακεραιότητα ή την δημόσιαν ασφάλειαν, την προάσπισιν της τάξεως και πρόληψιν του εγκλήματος, την προστασίαν της υγείας ή της ηθικής, την προστασίαν της υπολήψεως ή των δικαιωμάτων των τρίτων, την παρεμπόδισιν της κοινολογήσεως εμπιστευτικών πληροφοριών ή την διασφάλισιν του κύρους και αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας."

Ζητούμε, δηλαδή, από την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ να προχωρήσει σε λογοκρισία, την οποίαν δεσμευθήκαμε να μην έχουμε στο ίδιο το έδαφός μας! Ζητούμε να καταπολεμήσουμε τον εθνικισμό όχι με ψύχραιμο διάλογο, αλλά με περιορισμό στην έκφρασή του και μάλιστα εκτός της επικράτειάς μας! Κρίμα, γιατί η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών ανέφερε πολύ σωστά ότι "... το γεγονός αυτό αποδεικνύει πόσο μεγάλος λάθος κάνουν όλοι εκείνοι που επενδύουν στον εθνικισμό και τη μισαλλοδοξία ..."- και επιλέγει να αντιμετωπίσει τη μισαλλοδοξία με λάθος όπλα. Εκτός κι αν, όπως είναι πολύ πιθανόν, το Υπουργείο τα λέει της πεθεράς, για να τ' ακούει η νύφη, επιδίδει το διάβημα περισσότερο για εσωτερική κατανάλωση.

Η Lidl κατασκοπεύει τους υπαλλήλους της ...

και ζητεί συγγνώμη. Η γνωστή εταιρεία discount δέχθηκε επικρίσεις από αρχές προστασίας προσωπικών δεδομένων, το υπουργείο εσωτερικών του κρατιδίου της Βάττης - Βυρτεμβέργης κ.λπ. στη Γερμανία, καθώς είχε παντού κάμερες και παρότρυνε τους μισθωτούς της να κατασκοπεύουν ο ένας τον άλλον (για πρακτικές Stasi έκανε λόγο το ρεπορτάζ). Τα προσωπικά δεδομένα στο χώρο εργασίας αποτελούν ένα ευαίσθητο ζήτημα, καθώς συγκρούονται αφ' ενός τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα του εργοδότη (μπορώ να βάζω στο χώρο μου ό,τι θέλω) και η απαίτηση των εργαζομένων για μια ζώνη ιδιωτικότητας (privacy) ακόμη και στο χώρο της εργασίας τους. Πλέον φαίνεται ότι επικρατεί η δεύτερη απαίτηση. Ωστόσο, το σημείο ισορροπίας είναι πάντοτε δύσκολο να εξευρεθεί.

H επιρροή του διαδικτύου στην πολιτική αντιπαράθεση

Η Wall Street Journal εξετάζει σε ένα άρθρο της την επιρροή του διαδικτύου στην πολιτική συζήτηση. Χαρακτηριστικά αναφέρει την επιρροή των μικρών βίντεο που προβάλλονται στο ΥouTube και εξετάζει στη συνέχεια τα blogs, αλλά και τα ομαδικά e-mails. Ο αρθρογράφος δεν καταλήγει σε τελικό συμπέρασμα, ωστόσο νομίζω ότι γενικώς θα πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι που η πολιτική συζήτηση διεξάγεται μέσω και του διαδικτύου. Εξασφαλίζει μεγαλύτερο πλουραλισμό (είναι σχετικά ανέξοδο) και δίνει κυρίως στο χρήστη του διαδικτύου τη δυνατότητα ο ίδιος να αποφασίσει για τις πηγές του και για την αξιοπιστία κάποιας είδησης. Οι οιμωγές ότι το διαδίκτυο παρασύρει και βρίθει αναληθειών μπορεί να έχουν κάποια πραγματική βάση, ωστόσο απηχούν αντιρρήσεις που είχαν εκφρασθεί ακόμη από την εποχή της διάδοσης της τυπογραφίας, κυρίως όταν κάποιοι εκκλησιαστικοί κύκλοι φοβούνταν ότι θα χάσουν το μονοπώλιο στην αλήθεια - γιατί, από τη στιγμή που θεωρούμε ότι η κακή ποιότητα των ειδήσεων ή των ανταποκρίσεων στο διαδίκτυο είναι κακό που δικαιολογεί τον έλεγχο από την Πολιτεία, νομιμοποιούμε την επέμβαση στην ίδια την έκφραση και τη διάδοση των στοχασμών των ανθρώπων. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι δεν διαπράττονται και αδικήματα από το διαδίκτυο, στα οποία περιλαμβάνονται και η εξύβριση και η συκοφαντική δυσφήμηση. Ωστόσο, δεν υπάρχει λόγος που να διαφοροποιεί την ποινική αντιμετώπιση των αδικημάτων αυτών στο διαδίκτυο, σε σχέση με άλλες μορφές εκδήλωσής τους (λ.χ. από τηλεοράσεως). Πολύ περισσότερο, που το διαδίκτυο παρέχει στον ίδιο το θιγόμενο τη δυνατότητα να αμυνθεί, χωρίς το κόστος που θα είχε σε εποχές, κατά τις οποίες τα μέσα ήσαν περιορισμένα.

Ημέρα αλληλεγγύης στη Γαλλία

Προβλέπεται, στη Γαλλία, η ημέρα αλληλεγγύης (journée de solidarité) μια αργία κατά την οποία, αν κατάλαβα καλά, οι μισθωτοί εργάζονται χωρίς ν' αμείβονται και οι αμοιβές τους πηγαίνουν σε δράσεις υπέρ των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία. Κατά κανόνα η ημέρα αυτή συνέπιπτε με την Πεντηκοστή. Στη γαλλική Βουλή αναμενόταν να ψηφισθεί σήμερα νόμος, σύμφωνα με τον οποίο η κάθε επιχείρηση θα μπορεί να καθορίζει ή να διαπραγματεύεται με τους εργαζομένους τους όποια ημέρα θέλει ως ημέρα αλληλεγγύης. Θεσμός άγνωστος στη χώρα μας, που καθιερώθηκε από τη (συντηρητική) κυβέρνηση Rafarrin μετά τον καύσωνα του 2003, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα 15.000 θανάτους. Θα συναινούσαν άραγε τα συνδικάτα στην Ελλάδα σε μια τέτοια εκδήλωση;

Όσοι διαβάζετε ισπανικά ...

ίσως μπορέσετε να μας διαφωτίσετε σχετικά μ' αυτό το blog νεαρής Κουβανής, στο οποίο φέρεται να εμποδίζεται η πρόσβαση από το καθεστώς της Κούβας, επειδή είναι, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, επικριτικό για τον Ραούλ Κάστρο. Οποιαδήποτε μετάφραση ή βοήθεια θα γίνει ασμένως δεκτή.

Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για την εκπαίδευση στη Βρετανία

Διαβάστε το αυτό το άρθρο του Εconomist. Δίνει πολλές διαστάσεις στην εκπαίδευση, τις οποίες στην Ελλάδα παραγνωρίζουμε. Ιδίως, προσέξτε το ρόλο που αποδίδει στους γονείς των μαθητών, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στις διαδιακασίες του σχολείου των παιδιών τους, ακόμη κι αν αυτό είναι δημόσιο. Πολύ ενδιαφέρον, σχετικώς, και αυτό το άρθρο του Τάκη Μίχα, που αναφέρεται στη Σουηδία.

Λαϊκισμός (και περισσότερος) κι από το ΠΑΣΟΚ

Ο κ. Γ. Παπανδρέου αποφάσισε να υποβάλει πρόταση μομφής κατά της κυβερνήσεως. Ο κ. Λιάπης αποκρίθηκε: "Δεν πρωταγωνιστείτε στη Βουλή, ακολουθείτε τα μικρά κόμματα της ελάσσονος αντιπολίτευσης". Ο καθένας μπορεί εύλογα να αναρωτηθεί πλέον ποια είναι τα "μικρά κόμματα" σε σχέση με το ΠΑΣΟΚ. Με την πρόταση μομφής τι επιδιώκει δηλαδή το ΠΑΣΟΚ; Να αξιοποιηθεί η ρητορική δεινότητα του ιδίου του κ. Παπανδρέου και των στελεχών του ΠΑΣΟΚ, ώστε να κατακεραυνώσουν ενώπιον του ελληνικού λαού την κυβέρνηση; Να γίνει μια δημιουργική συζήτηση, στη βάση των θεμελιωμένων και αξιόπιστων αντιπροτάσεων που έχει καταθέσει το ΠΑΣΟΚ για το ασφαλιστικό; Ή μήπως-μήπως ελπίζει να καταψηφίσει την κυβέρνηση σύσσωμη η αντιπολίτευση (το ΚΚΕ πάντοτε, όσο θυμάμαι, ψήφιζε "λευκό"), ο κ. Κουκοδήμος, ο κ. Μανώλης και ο βουλευτής-φάντασμα-έκπληξη; Το μόνο πιο απίθανο θα ήταν να κέρδιζε και το ΠΑΣΟΚ τις εκλογές που θα προκηρύσσονταν σε μια τέτοια περίπτωση.

Κρίμα. Το ασφαλιστικό είναι ένα ζήτημα που θα επηρεάσει πολλές γενεές. Ακόμη και η συζήτηση της προτάσεως για δημοψήφισμα θα έχει περισσότερο, ενδεχομένως, ουσιαστικό περιεχόμενο από τις κενές αλληλοκατηγορίες που θα συνοδεύσουν τη συζήτηση για την πρόταση μομφής. Η ευκαιρία για μια ουσιαστική συζήτηση στο ασφαλιστικό, με αφορμή το παρόν νομοσχέδιο, χάθηκε. Περιμένουμε την επόμενη - ή προσπαθούμε, ως πολίτες, να προκαλέσουμε εκ νέου τη συζήτηση εμείς.

Ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας

Το 1986 έγινε η πρώτη αναθεώρηση του ισχύοντος Συντάγματος, με ρητό στόχο τον περιορισμό των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας (που χαρακτηρίζονταν από την τότε κυβερνητική πλειοψηφία, αλλά και από την Αριστερά, "υπερεξουσίες"). Μια πολύ σημαντική τροποποίηση αφορούσε το ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία. Έτσι, ενώ πριν την αναθεώρηση του 1986 αναφερόταν ότι ο Πρόεδρος "κύρωνε" τους νόμους, μετά την αναθεώρηση απλώς τους "εκδίδει" και τους "δημοσιεύει". Και στις δύο διατυπώσεις, πριν και μετά την αναθεώρηση, προβλέπεται η δυνατότητα της αναπομπής ψηφισμένου νομοσχεδίου στη Βουλή. Η διάταξη αυτή, κατάλοιπο μάλλον της Συνταγματικής Μοναρχίας (μολονότι εμφανίζεται στις Προεδρικές - όχι Προεδρευόμενες Δημοκρατίες), δεν έχει εφαρμοσθεί στη χώρα μας μετά την Μεταπολίτευση. Παρ' όλα αυτά, κατά την αναθεώρηση του 1986 η συγκεκριμένη διάταξη είχε υποδειχθεί ως περιέχουσα τον κίνδυνο να ανατρέψει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας την απόφαση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, πράγμα που θα ήταν σε κάθε περίπτωση ασύμβατο με το χαρακτήρα του πολιτεύματος ως Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας - και για το λόγο αυτό αφαιρέθηκε η διατύπωση περί "κυρώσεως". Επαναλαμβάνω ότι η συγκεκριμένη τροποποίηση είχε υπερψηφισθεί από το ΠΑΣΟΚ (στην κοινοβουλευτική ομάδα του οποίου ανήκε τότε και ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας), το ΚΚΕ, το (τότε) ΚΚΕ εσωτερικού και είχε καταψηφισθεί από τη ΝΔ.

Έτσι, προξενεί εντύπωση που οι πολιτικές παρατάξεις που είχαν προωθήσει εκείνη τη μεταρρύθμιση προς το σκοπό ενίσχυσης της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και αποδυνάμωσης της προεδρικης εξουσίας έρχονται τώρα και ζητούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αναπέμψει ένα νομοσχέδιο στη Βουλή (αν γίνει κάτι τέτοιο, η Βουλή ξαναψηφίζει το Νομοσχέδιο και, αν το εγκρίνει, ο Πρόεδρος το εκδίδει και το δημοσιεύει υποχρεωτικά), υποβαθμίζοντας τη σημασία της Βουλής και ισχυριζόμενοι ότι, στο κάτω-κάτω η κοινοβουλευτική πλειοψηφία είναι μικρή, ενώ η λαϊκή αντίθεση δεδομένη. Είναι αυτονόητο πως (και πώς) μια τέτοια λογική είναι σε πλήρη αναντιστοιχία με τη μορφή του πολιτεύματος, ιδίως όπως καθορίσθηκε μετά την αναθεώρηση του 1986. Συνεπώς, αν ασκήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τη δυνατότητά του αυτή, προφανώς αποκλίνει από τα καθήκοντα που του έχουν ανατεθεί από το Σύνταγμα. Αυτό σίγουρα το ξέρουν τόσο ο ίδιος ο Πρόεδρος, όσο και οι εμπνευστές αυτής της πρότασης - και αποκλείεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να κάνει κατάχρηση αυτής της (ρητώς περιορισμένης) δυνατότητας στην προκειμένη περίπτωση.

Αφού λοιπόν όλα αυτά είναι γνωστά, προς τι η σχετική πρόταση και η "ενημέρωση" του Προέδρου της Δημοκρατίας για τις δυνατότητες που του παρέχει το Σύνταγμα (όπως το έθεσε στην τηλεόραση ο κ. Παναγιώτης Λαφαζάνης); Φοβούμαι πολύ ότι η συγκεκριμένη κίνηση γίνεται καθαρά για δημιουργία εντυπώσεων και (αντίθετα με το αίτημα για δημοψήφισμα) δεν έχει καμμία άλλη βάση.

Δημοψήφισμα για το ασφαλιστικό: άσκηση δημοκρατίας ή ανέξοδος λαϊκισμός;

Άρθρο 44 του Συντάγματος:

"2. ... Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με διάταγμα και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου των βουλευτών και όπως ορίζουν ο Κανονισμός της Βουλής και ο νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. Δεν εισάγονται κατά την ίδια περίοδο της Βουλής περισσότερες από δύο προτάσεις για νομοσχέδιο ..."

Η ψηφοφορία για το "ασφαλιστικό" ή "αντι-ασφαλιστικό" νομοσχέδιο αναβλήθηκε για την Τετάρτη. Η συζήτηση όμως μετατέθηκε σε ένα άλλο ζήτημα: εάν πρέπει το νομοσχέδιο αυτό να τεθεί σε δημοψήφισμα. Παραθέτω την παραπάνω διάταξη του Συντάγματος, για να επισημάνω τα εξής: ότι δημοψήφισμα στην περίπτωση ενός νομοσχεδίου, όπως το ασφαλιστικό, γίνεται μόνο όταν αυτό έχει ψηφισθεί, δηλαδή οι ψηφοφόροι αποφασίζουν με ΝΑΙ ή ΟΧΙ για την εφαρμογή του. Δεν υπάρχουν, δηλαδή, εναλλακτικές προτάσεις ή κάτι τέτοιο στη διαδικασία του δημοψηφίσματος - εγκρίνεται ή απορρίπτεται το ψηφισθέν νομοσχέδιο. Δεν είμαι πρόχειρος να απαντήσω εάν ένα νομοσχέδιο, όπως το κατατεθέν, θα μπορούσε ενδεχομένως να θεωρηθεί "δημοσιονομικό", ώστε να εξαιρείται από το δημοψήφισμα - θα το ερευνήσω, αν και η αρχική αίσθησή μου είναι ότι ως "δημοσιονομικά" νομοσχέδια εννοούνται οι προϋπολογισμοί, οπότε δεν τίθεται ζήτημα εξαίρεσης για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο (παρ' ότι έχει μακροπρόθεσμες δημοσιονομικές επιπτώσεις).* Επίσης, δεν γνωρίζω εάν υπάρχει ψηφισμένος νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 44 του Συντάγματος, δεν νομίζω να περιλαμβάνεται σχετική ρύθμιση στον εκλογικό νόμο. Στην Ελλάδα δεν έχει διεξαχθεί δημοψήφισμα για άλλα ζητήματα, πέραν του πολιτειακού (εάν θα έχουμε Βασιλέα ή όχι κι εάν θα εγκριθεί κάποιο Σύνταγμα ή συνταγματικό κείμενο που είχε ετοιμάσει η δικτατορία - 1969 και 1973). Δεν είμαι πρόχειρος για το νόμο, με τον οποίο διεξήχθη το δημοψήφισμα του 1974, με το οποίο αποφασίσθηκε ότι θα έχουμε Προεδρευομένη και όχι Βασιλευομένη Δημοκρατία.

Το ζήτημα, όμως, είναι και ουσιαστικό και έχει να κάνει με τη μορφή του Πολιτεύματός μας. Έχουμε αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αλλά το Σύνταγμα προβλέπει και τη δυνατότητα άμεσης δημοκρατίας υπό τις προϋποθέσεις που περιέχει το άρθρο 44 (υπάρχει και πρόβλεψη για δημοψήφισμα για εθνικά θέματα). Προφανώς η αντιπολίτευση, για να συμφωνεί με τη σχετική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ (ο ΛΑΟΣ, φυσικά, υπερθεματίζει, θέλει κι άλλα δημοψηφίσματα, για το άρθρο 16 του Συντάγματος, για το Μακεδονικό και ό,τι άλλο μπορεί να σκεφθεί κανείς) θεωρεί ότι έχει το πάνω χέρι στην κοινή γνώμη και ότι είτε θα προκαλέσει καταψήφιση του νομοσχεδίου (και ήττα της κυβέρνησης) στο δημοψήφισμα, είτε θα μπορέσει να την κατηγορήσει ότι φυγομαχεί, σε περίπτωση που δεν συναινέσει στη διενέργεια δημοψηφίσματος (υπενθυμίζω την πλειοψηφία των 3/5 των βουλευτών που απαιτείται). Η κυβέρνηση μπορεί να φοβάται ότι μια απόρριψη, μέσω δημοψηφίσματος, του (ήπιου, όπως και να το κάνουμε) νομοσχεδίου για το ασφαλιστικό θα εξοβελίσει οριστικά τις όποιες προσπάθειές της για μεταρρυθμίσεις (λέμε τώρα).

Δεν μπορεί όμως να κρίνεται η σκοπιμότητα της καταφυγής στη λαϊκή βούληση με βάση το προσδοκώμενο τελικό αποτέλεσμα. Δεν προκαλούμε, δηλαδή, δημοψηφίσματα μόνον όταν ξέρουμε ή αναμένουμε ότι θα τα κερδίσουμε. Από την άλλη, η όλη συζήτηση που έγινε στο Κοινοβούλιο είχε σχεδόν μηδαμινή αναφορά στην πραγματικότητα, καθώς για πολλά από τα κρίσιμα μεγέθη δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία ούτε καν από τα ίδια τα ταμεία. Πώς θα μπορούσε να μεταφερθεί η συζήτηση αυτή σε επίπεδο εκλογικού σώματος συνολικά; (Μήπως, από την άλλη, η καταφυγή σε δημοψήφισμα θα άνοιγε περισσότερο το σχετικό διάλογο και θα αποτελούσε αφορμή για καλύτερη ενημέρωση των ψηφοφόρων γι' αυτό το κρίσιμο ζήτημα;)

Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει υποχρεωτικώς να τοποθετηθούμε αρνητικά απέναντι στην προσφυγή στη λαϊκή βούληση. Ωστόσο, πολλές φορές έχει και σημασία πώς τίθεται ένα ερώτημα. Αν, επί παραδείγματι, θέταμε σε δημοψήφισμα μια δραστική περικοπή της προνομιακής μεταχείρισης που απολαμβάνουν ορισμένοι υπάλληλοι των ΔΕΚΟ (λ.χ. της ΔΕΗ, τώρα μάλιστα με τις διακοπές), η σχετική πρόταση θα ήταν πολύ περισσότερο δεκτική αν κατετίθετο μεμονωμένη. Όταν όμως τίθεται προς ψήφιση ένα νομοσχέδιο το οποίο θίγει μαζί πολλές ομάδες, προνόμια, κεκτημένα κ.λπ.. το οποίο πρέπει να ψηφισθεί ή να απορριφθεί en bloc (το Σύνταγμα δεν παρέχει τη δυνατότητα ψήφισης του νομοσχεδίου κατ' άρθρο), πολλοί θα θέλουν να το καταψηφίσουν για τους λόγους που αφορούν τους ιδίους.

Προσωπικά δεν είμαι πεπεισμένος για την ανάγκη δημοψηφίσματος γι' αυτό το ζήτημα, από την άλλη όμως δεν θα θεωρούσα και κραυγαλέο αν ένα τέτοιο δημοψήφισμα προκηρυσσόταν (με την επιφύλαξη της ερμηνείας του άρθρου 44 § 2 του Συντάγματος). Άλλωστε, η ουσία της δημοκρατίας είναι ότι το εκλογικό σώμα ευθύνεται για τις αποφάσεις που λαμβάνει συνολικά. Αν οι ψηφοφόροι θεωρήσουν ότι η κατάσταση είναι καλύτερη και με περισσότερο ευοίωνες προοπτικές σήμερα, σε σχέση με αυτήν που αναμένεται να προκύψει από το ασφαλιστικό νομοσχέδιο και το απορρίψουν, θα αναλάβουν και την ευθύνη της σχετικής απόφασης, ομοίως κι αν το δεχθούν. Ωστόσο, αφ' ενός δεν θεωρώ ότι το υποβληθέν νομοσχέδιο περιέχει τόσο σημαντικές αλλαγές, ώστε να δικαιολογείται η (σπάνια, κατά το Σύνταγμα) προσφυγή στη λαϊκή βούληση, από την άλλη, όμως, δεν μπορώ να παραγνωρίσω ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν (ή η αδράνεια) για το ασφαλιστικό ζήτημα θα επηρεάσουν το μέλλον μας για πάρα πολλά χρόνια. Επειδή, όμως, το δημοψήφισμα θα πρέπει να γίνει υποχρεωτικά επί νομοσχεδίου, όπως αυτό θα έχει ψηφισθεί από τη Βουλή, και όχι γενικότερα "για το ασφαλιστικό", πιστεύω ότι δεν πρέπει να πάμε σε δημοψήφισμα. Θέτω το ζήτημα και σε ένα ακόμη μίνι-γκάλοπ στο ιστολόγιό μας: Θεωρείτε ότι πρέπει να διεξαχθεί δημοψήφισμα επί του κατατεθέντος (και μελλουμένου να υπερψηφισθεί) νομοσχεδίου για το ασφαλιστικό; Και, αν ναι ή όχι, γιατί;

* Σύμφωνα με τον Καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου Δ. Τσάτσο (Συνταγματικό Δίκαιο, έκδοση Β' - 1993, σ. 179) "δημοσιονομικά" θέματα θεωρούνται αυτά που ρυθμίζονται στο άρθρο 78 του Συντάγματος. Το άρθρο αυτό αφορά τη φορολογία. Έτσι, δεδομένου ότι οι εισφορές στο ισχύον διανεμητικό σύστημα στην πραγματικότητα αποτελούν μορφή φορολογίας, θα μπορούσε να τεθεί και ζήτημα συμβατότητας ενός δημοψηφίσματος για το ασφαλιστικό με το άρθρο 44 του Συντάγματος (δική μου άποψη αυτή, μην την αποδώσετε στον Καθ. Τσάτσο).

Πώς πάμε από ένα διανεμητικό σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα;

Ας πούμε ότι έχουμε πείσει την κοινωνία για την αναγκαιότητα ενός κεφαλαιοποιητικού συστήματος και ότι έχουμε αποφασίσει να το καθιερώσουμε. Ένα βασικό ερώτημα που τίθεται, σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πώς θα μεταβούμε από το ένα σύστημα στο άλλο. Η απάντηση σ' αυτό το πρόβλημα εξαρτάται από κάποιες συγκεκριμένες παραμέτρους: σε τι ορίζοντα χρόνου θέλουμε να έχουμε αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα, τι διαθέσιμους πόρους έχουμε κ.λπ.

Ξεκαθαρίζουμε ότι πρέπει οπωσδήποτε να τιμηθούν οι υποχρεώσεις που έχει το ισχύον σύστημα, δηλαδή όλοι οι συνταξιούχοι να εξακολουθήσουν να λαμβάνουν τις συντάξεις τους. Αυτό σημαίνει ότι, κατ' ανάγκην, ένα μέρος από τις εισφορές των ασφαλισμένων θα πρέπει να διατίθεται για την κάλυψη των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων των ταμείων. Συνεπώς, από τη στιγμή που αποφασίζουμε τη μετάβαση, ορίζουμε ένα (μικρό στην αρχή) ποσοστό, που θα κατατίθεται στον ατομικό λογαριασμό του κάθε ασφαλισμένου, ενώ το υπόλοιπο θα πηγαίνει στο σύστημα, όπως ισχύει. Αντίστοιχα, ο ασφαλισμένος θα προσδοκά να λάβει ένα (μικρό) μέρος της σύνταξής του (όταν συμπληρώσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις) βάσει του κεφαλαιοποιητικού συστήματος και το υπόλοιπο βάσει του ισχύοντος.

Χρόνο με το χρόνο, το ποσοστό της εισφοράς που θα κατατίθεται στους ατομικούς λογαριασμούς θα αυξάνεται, ενώ αυτό που θα διατίθεται για την κάλυψη των υποχρεώσεων του συστήματος θα μειώνεται. Οι υποχρεώσεις του (παλαιού διανεμητικού) συστήματος θα μειώνονται σταδιακά, όσο πεθαίνουν όσοι λαμβάνουν σύνταξη σύμφωνα με αυτό και, συν τω χρόνω, θα ελαχιστοποιηθούν - τότε η μετάβαση στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα είναι πλήρης.

Οι υποχρεώσεις του συστήματος που δεν θα καλύπτονται από τις εισφορές των ασφαλισμένων κατά τη μεταβατική περίοδο θα καλύπτονται από τη γενική φορολογία. Εάν βρεθεί ένας πόρος να ενισχύσει το σύστημα κατά τη μεταβατική περίοδο (βλ. πρόταση Ανδρουλάκη: Εθνικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης), η μετάβαση θα είναι ακόμη πιο ομαλή.

Το ασφαλιστικό και η σύγκρουση των γενεών με απλά λόγια

Διαβάστε αυτό το κείμενο: λέει τα πράγματα με το όνομά τους, με ωμή ειλικρίνεια. Η σύγκρουση των γενεών είναι από τα έμφυτα προβλήματα του διανεμητικού συστήματος που είχαμε επισημάνει και παλαιότερα.

Κριτική στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα

Μπορείτε να διαβάσετε εδώ μια νηφάλια και προσεγμένη κριτική του κεφαλαιοποιητικού συστήματος από τον κ. Άγγελο Στεργίου, Καθηγητή του Δικαίου της Κοινωνικής Ασφάλισης στο Τμήμα Νομικής του ΑΠΘ. Οι δύο σημαντικότερες επισημάνσεις που περιέχονται στο άρθρο εις βάρος του κεφαλαιοποιητικού συστήματος είναι ότι α. το κεφαλαιοποιητικό σύστημα υπόκειται στους κινδύνους της παγκόσμιας κεφαλαιακής χρηματαγοράς (η οποία μπορεί να μην τα πηγαίνει καλά, με αποτέλεσμα τα αποταμιευμένα κεφάλαια να μην έχουν αποδόσεις) και β. ότι είναι προβληματική η εξασφάλιση εισφορών από ασφαλισμένους, οι οποίοι δεν ζουν σε σταθερό εργασιακό περιβάλλον. Η άλλη κριτική, ότι αν καθιερώσουμε το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, δεν θα έχουμε πια σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης, είναι πιο αδύναμη: ο εργαζόμενος που στα 65 του θέλει να σταματήσει να εργάζεται ενδιαφέρεται νάχει αξιοπρεπή (ή και καλή) σύνταξη - και οι σχετικές διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις αφορούν το ύψος των παρεχομένων συντάξεων, όχι την αίσθηση ότι τα παιδιά φροντίζουν τους γονείς, οι νεώτερες γενεές τις παλαιότερες.

Και τα δύο επιχειρήματα που προβάλλονται στο άρθρο του κ. Στεργίου έχουν κάποια βάση. Ωστόσο, πρέπει να παρατηρηθεί ότι ισχύουν και στο πλαίσιο του διανεμητικού συστήματος, εάν υποθέσουμε ότι περισσεύουν χρήματα από τις εισφορές, τα οποία αποτελούν αποθεματικά των ταμείων και έχουν αποδόσεις, οι οποίες θα ενισχύσουν τις δυνατότητες των ταμείων να παρέχουν συντάξεις (εάν ξεκινούμε με το δεδομένο ότι οι εισφορές δεν αρκούν για να καλύψουν τις συντάξεις, τότε παραδεχόμαστε τη χρεωκοπία του ασφαλιστικού συστήματος), και αφορούν στη χρηματοδότησή του. Επιπλεόν, και το διανεμητικό σύστημα έχει προϋποθέσεις για τη χορήγηση συντάξεως που σχετίζονται με τις εισφορές ("πόσα ένσημα" κ.λπ.) - η έλλειψη σταθερής εργασίας, η αδυναμία καταβολής ασφαλιστικών εισφορών λόγω ανεργίας (για τους μισθωτούς) ή επειδή η δουλειά δεν πάει καλά (για επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες) είναι πρόβλημα εξ ίσου στο κεφαλαιοποιητικό και στο διανεμητικό σύστημα. Έτσι, οι προβληματισμοί αυτοί ανάγονται περισσότερο στη συνολική λειτουργία της οικονομίας, παρά στα ειδικότερα χαρακτηριστικά του ενός ή του άλλου συστήματος.

Αυτό όμως που πρέπει να απαντηθεί είναι ποιο από τα δύο συστήματα μπορεί να αντιμετωπίσει κατά τρόπο ευνοϊκότερο για τους ασφαλισμένους τα δυσμενή ενδεχόμενα που αναφέρονται στο σχολιαζόμενο άρθρο. Η απάντηση, νομίζω, είναι προφανής: το κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι αυτό που αξιοποιεί κατά καλύτερο τρόπο τις συσσωρευμένες εισφορές, αφού εξασφαλίζει κεφαλαιακές αποδόσεις από αυτές για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (όσο ο ασφαλιστικός βίος του κάθε ασφαλισμένου). Ακόμη και ελάχιστες να είναι οι αποδόσεις αυτές, σε κάθε περίπτωση είναι προτιμότερες από την απ' ευθείας χορήγησή τους στους συνταξιούχους, χωρίς καμμία απολύτως απόδοση. Πρέπει όμως να παρατηρηθεί ότι στη σύγχρονη, παγκοσμιοποιημένη αγορά, τέτοιες τεράστιες συσσωρεύσεις κεφαλαίων έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να έχουν από καλές έως πολύ καλές αποδόσεις - και αυτές τις καρπούται ο κάθε ασφαλισμένος σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα.

[Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, εξ άλλου, ότι και τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων που λειτουργούν με το διανεμητικό σύστημα, όπως τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, επενδύονται και στις κεφαλαιαγορές]

Ως προς την εργασιακή ανασφάλεια, πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης σε ένα κεφαλαιοποητικό σύστημα καθορίζονται βάσει του συσσωρευμένου κεφαλαίου σε σχέση με την ηλικία, και όχι βάσει του αριθμού των ημερομισθίων ή των ετών ασφάλισης. Έτσι, ένας μισθωτός ή ένας ελεύθερος επαγγελματίας ή επιχειρηματίας έχει τη δυνατότητα να καταβάλλει μεγαλύτερες εισφορές σε περιόδους παχέων αγελάδων, ώστε να αναπληρώσει τυχόν ελλείψεις που οφείλονται στην ανεργία ή σε κακές οικονομικές συγκυρίες για την επιχείρησή του. Τέτοια διέξοδος δεν παρέχεται στο διανεμητικό σύστημα, καθώς όλες οι εισφορές πάνε υπέρ του συστήματος και στην απόλυτη ευχέρεια των διαχειριστών του ως προς την αξιοποίησή τους - οπωσδήποτε, δε, δεν ωφελούν ατομικά τον κάθε ασφαλισμένο.

Ο αρθρογράφος καταλήγει να παραδέχεται κάποια από τα πλεονεκτήματα του κεφαλαιοποιητικού συστήματος και να προτείνει την αντιστάθμιση του ισχύοντος διανεμητικού συστήματος με την εισαγωγή, εν μέρει, του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στα ταμεία επικουρικής ασφάλισης (το άρθρο γράφηκε το 2002). Η τελική του πρόταση δεν διαφέρει και πάρα πολύ, στη βάση της, από την πρόταση της Φιλελεύθερης Συμμαχίας για δύο πυλώνες ασφάλισης, τον κεφαλαιοποιητικό και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (που θα παρέχεται σε όλους, με προϋποθέσεις μόνον ηλικιακές, ανεξαρτήτως εισφορών), πρόταση για την οποία θα κάνουμε λόγο σε επόμενη ανάρτηση.

Ωστόσο, υπάρχουν δύο αρκετά σημαντικές διαφορές: η μία έχει να κάνει με την αναλογία μεταξύ της σύνταξης που θα προέρχεται από την κεφαλαιοποίηση των εισφορών και την "εθνική" (η Φιλελεύθερη Συμμαχία προτείνει το μεγαλύτερο μέρος της σύνταξης να είναι από το κεφαλαιοποιητικό σύστημα) και η δεύτερη έχει να κάνει με την προέλευση της σύνταξης που δεν προέρχεται από την κεφαλαιοποίηση. Η εθνική σύνταξη πρέπει να αποσυσχετισθεί από τις εισφορές και να προέρχεται από τη γενική φορολογία.

Η ομιλία του Μίμη Ανδρουλάκη στη Βουλή για το ασφαλιστικό

(από την ιστοσελίδα του)

Ο κ. Ανδρουλάκης αναφέρθηκε σε κάποιες προτάσεις του ΠΑΣΟΚ (εν μέρει διανεμητικό, εν μέρει ανταποδοτικό σύστημα), τις οποίες δεν έχουμε διαβάσει πουθενά. Επέμεινε ιδίως στο Εθνικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης. Κάνει ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις για τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν εάν αποσυνδεθούν (ως ανταποδοτικότητα) οι εισφορές από τις συντάξεις. Δεν μπορώ να συσχετίσω τα όσα λέει με τα όσα έχω διαβάσει από την ιστοσελίδα του ΠΑΣΟΚ ή έχω ακούσει από τα υπόλοιπα στελέχη του. Δείτε το, πάντως, αξίζει τον κόπο (χωρίς να είναι από τις καλύτερες αγορεύσεις του).

Σύγκριση κεφαλαιοποιητικού και διανεμητικού ασφαλιστικού συστήματος

Με το ζήτημα είχαμε ασχοληθεί και τον Αύγουστο, η Φιλελεύθερη Συμμαχία, μάλιστα, είχε οργανώσει εκδήλωση για την παρουσίαση της πρότασής της στη Θεσσαλονίκη. Σ' αυτό το κείμενο είχαμε μιλήσει για τη σύγκρουση των γενεών, στην οποία αναπόφευκτα οδηγεί το σημερινό ασφαλιστικό σύστημα, ενώ σ' αυτή την ανάρτηση είχαμε παρουσιάσει κάποια από τα βασικά προτερήματα του κεφαλαιοποιητικού συστήματος.

Μια από τις λεπτομέρειες που χαρακτηρίζουν τις διαφορές μεταξύ των δύο βασικών μορφών συστημάτων είναι και ποιος, και με ποια κριτήρια, καθορίζει το ύψος των εισφορών, το ύψος των συντάξεων και την ηλικία συνταξιοδότησης. Σε ένα διανεμητικό σύστημα είναι αναπόφευκτο (και υποχρεωτικό) όλα να καθορίζονται από το κράτος. Το κράτος έχει τη γενική εποπτεία του ασφαλιστικού συστήματος και νομοθετικά ορίζει τους όρους συμμετοχής σ' αυτό. Κανείς δεν μπορεί να δώσει μεγαλύτερες ή μικρότερες εισφορές από τις καθορισμένες, κανείς δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη λήψη μεγαλύτερης ή μικρότερης σύνταξης από τη νομοθετημένη. Αν δεχθούμε ότι οι αποφάσεις του κράτους καθορίζονται από πολιτικές πιέσεις, τότε είναι προφανές ότι ιδιαίτερη μεταχείριση επιφυλάσσεται για ομάδες με προνομιούχες/ πελατειακές σχέσεις με το κράτος, χαρακτηριστικό παράδειγμα οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ ή οι προώρως αποχωρήσαντες υπάλληλοι του ΟΤΕ (ή με ομάδες, τις οποίες η κυβερνώσα παράταξη επιθυμεί να προσεταιρθσθεί - βλ. τρίτεκνοι). Ακόμη όμως κι εάν όλοι οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι πλήρωναν ακριβώς τις ίδιες εισφορές και λάμβαναν τις ίδιες συντάξεις, η εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία θα υπέκειτο στις αντικρουόμενες πιέσεις των νεώτερων - ασφαλισμένων (που θα ζητούσαν μικρότερες εισφορές και ευκολότερη πρόσβαση στη συνταξιοδότηση) και των μεγαλύτερων στην ηλικία - συνταξιούχων (που θα ζητούσαν μεγαλύτερες συντάξεις). Οι αποφάσεις θα υπαγορεύονταν περισσότερο από τις εκάστοτε πολιτικές συγκυρίες, παρά από υπολογισμούς και την επιδίωξη διατήρησης και ανάπτυξης του συστήματος, με γνώμονα το παρόν ή, έστω, τις προσεχείς εκλογές, και οπωσδήποτε χωρίς μακροχρόνιο ορίζοντα. Για παράδειγμα, το κράτος, θέλοντας να ικανοποιήσει και τους μεν και τους δε, θα μείωνε τις εισφορές, αυξάνοντας παράλληλα τις συντάξεις, με αποτέλεσμα το αναλογιστικό έλλειμμα των ταμείων να αυξάνεται ή να μην διατηρούνται αποθεματικά, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν καλές αποδόσεις.

Έστω, όμως, ότι το κράτος κάνει ορθολογική διαχείριση. Σε τι θα συνίστατο αυτή; Στον καθορισμό του ύψους των εισφορών και των συντάξεων βάσει των δημογραφικών μεγεθών (και με πρόβλεψη για το μέλλον), ώστε το σύστημα να εξακολουθεί να διατηρείται. Δηλαδή θα υπολόγιζε εισροές και εκροές, καθώς και υποχρεώσεις: εάν έκρινε ότι η δημογραφική συγκυρία το απαιτούσε, μια ορθολογική διαχείριση του διανεμητικού συστήματος θα οδηγούσε σε αύξηση των εισφορών (που, μεσοπρόθεσμα, θα μπορούσαν να γίνουν και αβάστακτες) και μείωση των συντάξεων (που θα γινόταν εξευτελιστικές) - και φαίνεται ότι η δημογραφική κατάσταση μάλλον προς τα εκεί ωθεί. Δηλαδή, στο διανεμητικό σύστημα (υπό ορθολογική διαχείριση) ο ασφαλισμένος δεν έχει συγκεκριμένη προσδοκία για το ύψος της σύνταξης που θα λάβει, δεν θα μπορεί να ξέρει καν εάν με τη σύνταξη αυτή θα μπορεί να διατηρήσει ένα συγκεκριμένο επίπεδο ζωής, αλλά το επίπεδο ζωής του θα εξαρτάται από τη δημογραφική συγκυρία.

Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, αντιθέτως, ο ασφαλισμένος δεν μπορεί να αδικηθεί - ό,τι έβαλε στο σύστημα, αυτό θα πάρει. Δεν επηρεάζεται αυτό ούτε από κυβερνητικές αποφάσεις, ούτε από πολιτικές σκοπιμότητες. Ακόμη περισσότερο, δεν επηρεάζεται το ποσόν του κατατεθειμένου κεφαλαίου που αντιστοιχεί σε κάθε συνταξιούχο από δημογραφικά μεγέθη. Καθορίζεται, βάσει αναλογιστικών μελετών, ένα ελάχιστο ποσό εισφορών (που είναι υποχρεωτικό), αλλά ο κάθε ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να προσθέτει, με επιπλέον εισφορές, και μεγαλύτερα ποσά για το σχηματισμό του αποθεματικού κεφαλαίου που του αντιστοιχεί. Επίσης, αφήνεται σημαντικό περιθώριο επιλογής για το χρόνο συνταξιοδότησης (με αντίστοιχες αυξομειώσεις του ποσού της μηνιαίας σύνταξης και με δυνατότητα καταβολής εφ' άπαξ ποσού στο συνταξιοδοτούμενο). Οι εισφορές, δηλαδή, καθίστανται περιουσία του ασφαλισμένου, έστω και με τους περιορισμούς που τίθενται (και το κεφάλαιο του λογαριασμού του μπορεί να κληρονομηθεί!).

Συνέπεια αυτών των διαφορών είναι και ότι η απόδοση των εισφορών στο διανεμητικό σύστημα είναι εξ ανάγκης μικρή, γιατί αμέσως διοχετεύονται στην καταβολή συντάξεων. Αντιθέτως, στο κεφαλαιοποιητικό οι εισφορές συσσωρεύονται και τοκίζονται για όλο το διάστημα του ασφαλιστικού βίου του εργαζομένου, με αποτέλεσμα οι αποδόσεις να είναι πολύ μεγαλύτερες.

Άλλη συνέπεια του χαρακτήρα των συσσωρευμένων εισφορών ως περιουσίας του ασφαλισμένου είναι ότι δεν μπορεί να επεμβαίνει το κράτος και να ασκεί επιδοματική πολιτική εις βάρος των ασφαλιστικών ταμείων και των αποθεματικών τους. Εάν η Πολιτεία κρίνει ότι μια κοινωνική ομάδα ή ένα συγκεκριμένο πρόσωπο έχει ανάγκη υποστήριξης, η υποστήριξη αυτή καλύπτεται υποχρεωτικά (εάν έχουμε κεφαλαιοποιητικό ασφαλιστικό σύστημα) από το γενικό προϋπολογισμό, όπως και θάπρεπε. Ο χαρακτήρας των κεφαλαίων που σχηματίζονται ως αποθεματικά, από τα οποία θα προέλθει η συνταξιοδότηση (και παράλληλα ο χαρακτήρας του ασφαλιστικού συστήματος) δεν αλλοιώνεται στα πλαίσια ενός κεφαλαιοποιητικού ασφαλιστικού συστήματος.

Να επισημάνω πάλι το εξής (που θα αναπτυχθεί στην ανάρτηση την αφιερωμένη στην αντιμετώπιση της κριτικής κατά του κεφαλαιοποιητικού συστήματος): η υιοθέτηση του κεφαλαιοποιητικού ασφαλιστικού συστήματος δεν σημαίνει και άρνηση του κράτους να συνδράμει τους ανθρώπους εκείνους που, για οποιονδήποτε λόγο, δεν μπορούν να ενταχθούν σ' αυτό (λ.χ. λόγω αναπηρίας). Απλώς, η συνδρομή αυτή πρέπει να επιβαρύνει το σύνολο της κοινωνίας, διά της φορολογίας, και να μην θέτει σε κίνδυνο τις μελλοντικές συντάξεις των ασφαλισμένων.

Βασική εναλλακτική επιλογή στο ασφαλιστικό σύστημα: το κεφαλαιοποιητικό σύστημα

Σε προηγούμενη ανάρτηση αναλύσαμε τα όρια του διανεμητικού (ή "pay as you go") συστήματος. Διαπιστώσαμε ότι το βασικό δομικό του μειονέκτημα είναι ότι εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την αναλογίαμεταξύ ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Ξέρουμε, επίσης, ότι η αλλαγή της ηλικιακής σύνθεσης του πληθυσμού προς όφελος των μεγαλύτερων ηλικιών οδηγεί στην αύξηση των συνταξιούχων, τη μείωση των ασφαλισμένων και την αύξηση, αντίστοιχα, του βάρους, υπό μορφήν εισφορών. που πρέπει να επωμισθούν οι ασφαλισμένοι, προκειμένου να καλύψουν τις συντάξεις των ήδη συνταξιούχων. Ήδη, μάλιστα, οι εισφορές σε πολλά ταμεία δεν επαρκούν σχεδόν για να καλύπτουν τις συντάξεις, με αποτέλεσμα να απαιτείται ενίσχυση του ταμείου από τον κρατικό προϋπολογισμό. Έτσι, τα τεράστια αποθεματικά που συγκεντρώνονται από τις εισφορές μένουν και αναξιοποίητα ως κεφαλαιακή αξία, καθώς κατ' ευθείαν διοχετεύονται στην κάλυψη των τρεχουσών υποχρεώσεων των ταμείων για καταβολή συντάξεων. Από τα παραπάνω και μόνο (χωρίς να υπεισέλθουμε σε άλλες δυσλειτουργίες που προκαλεί το ισχύον διανεμητικό σύστημα) προκύπτει η αναγκαιότητα μιας εναλλακτικής πρότασης. Μια τέτοια πρόταση συνιστά το λεγόμενο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, το οποίο έχει ήδη εισαχθεί με τον ένα ή άλλο τρόπο σε διάφορα κράτη στον κόσμο. Ας δούμε, στην ανάρτηση αυτή, τα πολύ βασικά του χαρακτηριστικά.

Η ιδέα του κεφαλαιοποιητικού συστήματος είναι πολύ απλή και μοιάζει σε πολλά με την αποταμίευση που κάνει ένα νοικοκυριό ή ο καθένας από εμάς. Οι εισφορές που ο ασφαλισμένος θα έδινε στο σύστημα δεν θα διοχετεύονται κατ' ευθείαν στην καταβολή συντάξεων, αλλά διατηρούνται σε ατομικούς λογαριασμούς* και θα σχηματίζουν ένα κεφάλαιο, από το οποίο, όταν έλθει η ηλικία της συνταξιοδότησης, θα προκύψει η σύνταξη του συγκεκριμένου ασφαλισμένου. Μέχρι τότε ο ασφαλισμένος δεν θα έχει δικαίωμα να αφαιρέσει χρήματα από το λογαριασμό του ενώ, όταν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης (οι οποίες μπορεί να είναι και ελαστικές και να αφήνονται, σε κάποιο βαθμό, και στην επιλογή του ασφαλισμένου), θα του απονεμηθεί σύνταξη βάσει του προσδοκίμου ορίου της παραπέρα ζωής του - θα υπολογίζεται, δηλαδή, τι σύνταξη θα μπορεί να του αποδίδει το κεφάλαιο που συσσώρευσε στο λογαριασμό του, ώστε να την λαμβάνει μηνιαίως μέχρι να πεθάνει (θα προβλέπονται και σχετικές ασφαλιστικές δικλείδες, για την περίπτωση που ξεπεράσει το προσδόκιμο όριο ηλικίας) και αυτήν τη σύνταξη θα λαμβάνει. Μάλιστα, στην περίπτωση που πεθάνει και δεν έχει εξαντλήσει το συσσωρευμένο κεφάλαιό του (ή που πεθάνει, προτού αρχίσει να συνταξιοδοτείται), αυτό θα μπορεί να περιέλθει στους κληρονόμους του, καθώς θα αποτελεί περιουσία του, υπό τους περιορισμούς που αναφέραμε.

Αυτή είναι η βασική μορφή του συστήματος. Έχει κάποια βασικά πλεονεκτήματα σε σχέση με το ισχύον διανεμητικό σύστσημα. Το πρώτο, και σημαντικότερο, είναι ότι η σύνταξη που θα λάβει κάποιος στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα δεν εξαρτάται από την αναλογία ασφαλισμένων/ συνταξιούχων, αλλά αποκλειστικά από τις εισφορές που έχει καταβάλει σ' αυτό. Το δεύτερο είναι ότι, όπως προκύπτει, το σύστημα αυτό είναι πλήρως ανταποδοτικό. Έτσι παρέχονται περισσότερα κίνητρα για αποφυγή της εισφοροδιαφυγής, αλλά και για εκούσια καταβολή αυξημένων εισφορών, σε σχέση με τις υποχρεωτικές (σαν να λέμε, με τα σημερινά δεδομένα, για αλλαγή ασφαλιστικής κατηγορίας). Εν ολίγοις, το κεφαλαιοποιητικό σύστημα οδηγεί με περισσότερες πιθανότητες στην καταβολή σύνταξης, και μάλιστα ανάλογης με τις καταβληθείσες εισφορές, σε σχέση με το ισχύον διανεμητικό. Έτσι, εκπληρώνει σε μεγαλύτερο βαθμό τη βασική αποστολή του συνταξιοδοτικού συστήματος, που είναι η εξασφάλιση επαρκούς εισοδήματος στους ανθρώπους που, λόγω ηλικίας, δεν θα είναι πλέον εις θέσιν να εργάζονται.

Σε επόμενες αναρτήσεις θα εμβαθύνουμε στη σύγκριση του κεφαλαιοποιητικού με το διανεμητικό σύστημα. Επίσης, θα παρουσιάσουμε την κριτική που έχει δεχθεί το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρή, καθώς και τις λύσεις που έχουν προταθεί, για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που το κεφαλαιοποιητικό εμφανίζει. Ακόμη, θα συζητήσουμε τη διαδικασία μετάβασης από το ισχύον σύστημα σε ένα κεφαλαιοποιητικό. Θέλουμε να καταλήξουμε παρουσιάζοντας την πρόταση της Φιλελεύθερης Συμμαχίας για το ασφαλιστικό, η οποία έχει ως βάση της (αλλά όχι αποκλειστικά) το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, και να την συζητήσουμε.

* Ο Στέφανος Μάνος, παρουσιάζοντας την πρόταση του κόμματος "Οι Φιλελεύθεροι" για το ασφαλιστικό σύστημα (η πρόταση της Φιλελεύθερης Συμμαχίας στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην πρόταση των "Ταύρων") έθεσε ένα απλό, υποθετικό ερώτημα στο ακροατήριό του: "Σκεφθείτε τι σύνταξη θα μπορούσατε να εξαφαλίσετε, αν τις εισφορές σας τις βάζατε σε έναν απλό λογαριασμό ταμιευτηρίου και η σύνταξή σας καθοριζόταν από το υπόλοιπο που θα είχε ο λογαριασμός αυτός, όταν θα ερχόταν η ηλικία για να πάρετε σύνταξη". Νομίζω ότι το παράδειγμα είναι πολύ ανάγλυφο.

"Κοινωνικός αυτοματισμός", το νέο φρούτο της Αριστεράς

Ας μην ασχοληθούμε προς στιγμήν με τις απεργίες καθ' εαυτές, κατά πόσο είναι δικαιολογημένες ή όχι. Φαίνεται ότι στη Θεσσαλονίκη κάποιοι εργαζόμενοι του Δήμου, συνδικαλιστές του ΚΚΕ, έχουν καταλάβει ένα σταθμό μεταφόρτωσης απορριμμάτων και εμποδίζουν, κατά τον τρόπο αυτό, την αποκομιδή τους. Το ποσοστό των συμμετεχόντων στην απεργία ενός Δήμου, όπως αυτός της Θεσσαλονίκης, στον οποίο ουσιαστικά η ίδια δημοτική παράταξη είναι στα πράγματα από το 1986 (το πιάσατε το υπονοούμενο, έτσι;), είναι ελάχιστο - ωστόσο, έχουν επιτύχει διά της βίας, αν κρίνουμε από το ρεπορτάζ που δεν αμφισβητείται, να παρεμποδίσουν πολύ περισσοτέρους συναδέλφους τους να κάνουν τη δουλειά τους και τους Θεσσαλονικείς να απαλλαγούν από τα σκουπίδια. Το ΚΚΕ που, φυσικώ τω λόγω, στηρίζει τις επαναστατικές αυτές ενέργειες, καταγγέλλει κιόλας το Δήμαρχο ότι ενεργοποιεί, λέει, αντανακλαστικά "κοινωνικού αυτοματισμού". Δεν έχω καταλάβει ακριβώς τι σημαίνει αυτή η έννοια, υποθέτω ότι αναφέρεται στην αγανάκτηση του κοινωνικού συνόλου για τα καμώματα των "αγωνιστών" (πώς, παρ' ότι μιλάμε για "αυτοματισμό", αυτός χρειάζεται παρακίνηση, δεν αντιλαμβάνομαι). Έτσι η φυσική αντίδραση σε ενέργειες από προνομιούχες ομάδες που καταχρώνται την ισχύ τους (βλ. ΔΕΗ) ονομάζεται "κοινωνικός αυτοματισμός" και πρέπει να νοιώθουμε ένοχοι που αγανακτούμε όταν μας κόβουν το ρεύμα ή όταν τα σκουπίδια σχηματίζουν βουνά μέσα στην πόλη. Η αυθαιρεσία των ισχυρών μειοψηφιών βαπτίζεται αγώνας και, όσοι δεν συμπλέουμε, προφανώς δεν έχουμε δική μας βούληση (αφού κινούμαστε αυτόματα) - γιατί αν ήμασταν συνειδητοποιημένοι θα κατακρίναμε το 97% των δημοτικών υπαλλήλων που δεν συμμετέχουν στην απεργία για τη διασφάλιση των κεκτημένων δικαιωμάτων τους και όχι τους ηρωικούς 4 καταληψίες υπαλλήλους.

ΥΓ. Ως προς το ποινικό σκέλος: υπάρχει αμφιβολία ότι οι καταληψίες αυτοί διαπράττουν αδίκημα; Και τι πρέπει η δημοτική αρχή να κάνει; Να τους πει και "μπράβο";

Οι θέσεις του ΚΚΕ για το ασφαλιστικό

Ό,τι θα περίμενε κανείς από ένα κομμουνιστικό κόμμα. Δομ' κι εμένα, μπάρμπα!

Η πρόταση του Λα.Ο.Σ. για το ασφαλιστικό

Πρόκειται για την πιο κλασσικά αριστερή πρόταση, σε σχέση με τα υπόλοιπα κόμματα, που φαίνεται στο αριστερό περιθώριο της ιστοσελίδας του κόμματος: δημιουργία επιτροπής (και δη επταμελούς - από ένας εκπρόσωπος του κάθε κόμματος, ένας της ΓΣΕΕ και ένας της ΑΔΕΔΥ)! Άνευ περαιτέρω σχολίων.

Οι θέσεις του ΠΑΣΟΚ για το ασφαλιστικό

Προσπάθησα να βρω και τις θέσεις του ΠΑΣΟΚ για το ασφαλιστικό - αλίευσα κάποια σημεία από το προγραμματικό του πλαίσιο (περίπου τα ίδια επαναλαμβάνονται και στο πρόγραμμα). Σ' αυτά υπάρχουν τα λαϊκιστικά (σύνταξη 950 ευρώ για το ζευγάρι, 550 για το μεμονωμένο πρόσωπο - αν και με κάποια επεξεργασία θα μπορούσε να μην είναι λαϊκιστικό), τα λογικά (ενίσχυση ανταποδοτικότητας στη σχέση εισφορών - συντάξεων, ενοποίηση ταμείων) και τα ενδιαφέροντα (δημιουργία Κεφαλαίου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που θα προέλθει, όπως διευκρινίζεται στο πρόγραμμα, από έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις, τις άδειες που χορηγεί το κράτος κ.λπ., και "κλείδωμά" του για 10 χρόνια, ώστε να στηρίξει το ασφαλιστικό σύστημα με τις αποδόσεις του). Ιδιαιτέρως ανησυχητική είναι η συμπερίληψη του επιδόματος θέρμανσης στο ασφαλιστικό. Λείπουν κι εδώ οι προτάσεις για τη χρηματοδότηση του συστήματος, τις οποίες δεν έχω ακούσει να εκφράζουν οι εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ, καθώς και προτάσεις για ειδικές κατηγορίες συνταξιούχων (μητέρες με ανήλικα τέκνα, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.). Κοντολογίς, ούτε από το κείμενο αυτό μπορούμε να βγάλουμε ξεκάθαρη άκρη για την αντιπρόταση στο "αντι-ασφαλιστικό" νομοσχέδιο που κατατέθηκε προς ψήφιση στη Βουλή.

Και αν από το ΣΥΡΙΖΑ, λόγω και των ιδεολογικών του καταβολών, δεν θα ήταν έκπληξη η απαίτηση για στήριξη του ασφαλιστικού από φορολογίες στο μεγάλο κεφάλαιο, το ΠΑΣΟΚ που θέλει να φαίνεται κόμμα της μοντέρνας σοσιαλ-δημοκρατίας δεν δικαιολογείται να τηρεί στάση ατεκμηρίωτης άρνησης στις κυβερνητικές προτάσεις. Και πρέπει να καταλάβουν ότι ο ανταγωνισμός με το ΣΥΡΙΖΑ για περισσότερο λαϊκισμό δεν τους συμφέρει ούτε καν εκλογικά - πράγμα που καταδεικνύουν οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις.

Οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το ασφαλιστικό

Σε συνάντηση με τη ΓΣΕΕ κλιμάκιο του ΣΥΡΙΣΑ διατύπωσε τις θέσεις του για το ασφαλιστικό ζήτημα (δυστυχώς δεν μπόρεσα να αντλήσω αντίστοιχο πρωτογενές υλικό από την ιστοσελίδα του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ). Οι προτάσεις συμπτύσσονται στη διατήρηση τριών ταμείων, στη σύνταξη μετά από 35 χρόνια εργασίας, ανεξαρτήτως ηλικίας, στην κάλυψη των ελλειμμάτων των ταμείων και στην εύρεση του ανωτάτου κοινού παρονομαστή (sic) για τις παροχές που προκύπτουν από τη συγχώνευση των ταμείων. Δεν μπορούμε παρά να επιδοκιμάσουμε την αναγνώριση, και εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, ότι τα υφιστάμενα ταμεία είναι πάρα πολλά και ότι αυτό είναι μια σημαντική επιβάρυνση του συστήματος. Κατά τα λοιπά, όμως, της συγχώνευσης πρέπει να προηγηθούν αναλογιστικές μελέτες, κάλυψη ελλειμμάτων και διασφάλιση πόρων για τα νέα ταμεία. Η αναγνώριση της ανάγκης για καταφυγή σε επιστημονικές μεθόδους, οι οποίες θα αποτιμήσουν το πρόβλημα, είναι επίσης θετική. Για το πώς θα εξευρεθούν οι πόροι για την κάλυψη των ελλειμμάτων και τις αυξημένες συντάξεις που επιδιώκει ο ΣΥΡΙΖΑ ή τη συνταξιοδότηση με 35 έτη υπηρεσίας χωρίς όρια ηλικίας, όμως, δεν προβάλλει απάντηση - τα αφήνει προς διερεύνηση - κι όμως, αυτά είναι τα προβλήματα, στα οποία πρέπει να δώσει απάντηση όποιος έχει να καταθέσει ουσιαστικές προτάσεις. Με δεδομένη την έλλειψη αυτή οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ είναι, δυστυχώς, εντελώς ελλιπείς και όχι ουσιαστικές.

ΥΓ1. Στο συγκεκριμένο ρεπορτάζ, δεν γίνεται λόγος για τις πρόωρες συντάξεις, μητέρες με ανήλικα τέκνα κ.λπ.
ΥΓ2. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει την ασφαλιστική κάλυψη οποιασδήποτε μορφής γυναικείας απασχόλησης. Αυτό ανοίγει ένα ενδιαφέρον θέμα: τη συνταξιοδότηση των νοικοκυρών. Με δεδομένο ότι πολλές γυναίκες, που δεν εργάσθηκαν, καταλήγουν να λαμβάνουν σύνταξη, όταν αποβιώσει ο σύζυγός τους, μήπως θα ήταν ώριμος ο καιρός για να υποχρεωθούν και αυτές να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές (λέμε, τώρα), ώστε να διασφαλίζουν σύνταξη σε κάθε περίπτωση;

ΠΑΣΟΚ, ασφαλιστικό 2001 και Θέμος Αναστασιάδης

Διαβάστε ένα παλιό, αλλά αρκετά διαχρονικό (ως προς τον τρόπο, με τον οποίο οι πολιτικές δυνάμεις μεταχειρίζονται το ασφαλιστικό) άρθρο του Θέμου Αναστασιάδη από το Βήμα του 2001.

Προσλήψεις κομματικών/ προσωπικών στρατών

Η αξιωματική αντιπολίτευση διαμαρτύρεται για τις προσλήψεις προσωπικού εκτός ΑΣΕΠ ξεχνώντας και τα κατορθώματα της δικής του περιόδου. Η απάντηση της κυβέρνησης δεν είναι εντελώς πειστική. Αυτό που γνωρίζουμε όλοι είναι ότι οι "συμβασιούχοι" είναι μια από τις πληγές της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Όχι γιατί το κράτος ή οι ΟΤΑ δεν πρέπει να έχουν την ελαστικότητα να προσλαμβάνουν πρόσκαιρα προσωπικό, για την κάλυψη προσωρινών αναγκών, αλλά επειδή έχουμε δει πώς έχει καταστρατηγηθεί αυτή η δυνατότητα - και όχι μόνο από την κεντρική κυβέρνηση, κατ' εξοχήν κάτι τέτοιο γίνεται από αποκεντρωμένες υπηρεσίες ή ΟΤΑ. Η ίδια η ύπαρξη του ΑΣΕΠ δεν θάπρεπε να είναι απαραίτητη σε μια ευνομούμενη χώρα, δυστυχώς όμως η εξέλιξη των προσλήψεων μετά το 1994 (έτος που καθιερώθηκε) δικαιώνουν την καθιέρωσή του και ενισχύουν το αίτημα για την ελαχιστοποίηση των προσλήψεων εκτός των διαδικασιών του.

Φυσικά, η παθογένεια είναι μεγαλύτερη, δεν έχει να κάνει μόνο με το σύστημα προσλήψεων, αλλά με το συνολικό σύστημα λειτουργίας της οικονομίας και της κρατικής μηχανής, ειδικότερα. Ότι η πρόσληψη στο Δημόσιο έχει καταστεί ιδανικό, ότι η μονιμότητα αποτελεί χαρακτηριστικό μιας θέσης εργασίας περισσότερο επιθυμητό από τη δυνατότητα εξελίξεως ή τις καλές αποδοχές, αντανακλά στη συνολική εικόνα της οικονομίας και του ασφυκτιώντος ιδιωτικού τομέα. Πραγματικά, πόσοι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα σήμερα να υποσχεθούν στους μισθωτούς τους σημαντική ανέλιξη; Και πόσο εύκολο είναι κάποιος να αξιοποιήσει τα προσόντα του ως ελεύθερος επαγγελματίας ή επιχειρηματίας στην ελληνική αγορά; Δεν παραγνωρίζεται ότι οι διαπιστώσεις αυτές αποτελούν, εν πολλοίς, και προσχήματα για ανθρώπους που δεν έχουν τη διάθεση να αποκτήσουν προσόντα ή να εργασθούν πραγματικά και επιδιώκουν, διά του διορισμού τους στο δημόσιο, να εξασφαλίσουν μονιμότητα όχι από το φόβο για επισφαλείς θέσεις εργασίας στην αγορά, αλλά με σκοπό την ατιμωρησία της ραθυμίας τους στην υπηρεσία. Επίσης, για όσους έχουν ανατραφεί πιστεύοντας ότι θα αξιοποιήσουν περισσότερο στον επαγγελματικό βίο τους κάποιες κομματικές γνωριμίες, παρά γνώσεις, εμπειρίες, τυπικά και ουσιαστικά προσόντα που σχετίζονται με τη δουλειά που θέλουν να κάνουν.

Μου είχε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση που περπατούσα, μια ημέρα πριν τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, έξω από τα γραφεία του κυβερνώντος κόμματος σε κεντρική οδό της Θεσσαλονίκης. Άκουγα τους συγκεντρωμένους νεολαίους εκεί να συζητούν σε ποια θέση αποβλέπουν, σε περίπτωση νίκης του κόμματός τους (είμαι σίγουρος ότι αντίστοιχες συζητήσεις θα γίνονταν και στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εάν θεωρούσαν ότι είχαν πιθανότητες να επανακαταλάβουν την εξουσία) και τρόμαξα στη σκέψη ότι υπάρχουν άνθρωποι, των οποίων το μέλλον κυριολεκτικά εξαρτάται ευθέως και άμεσα από τα αποτελέσματα μιας εκλογικής αναμέτρησης - και δεν αναφέρομαι σε υποψηφίους βουλευτές! Φαντάζομαι, δε, ότι παρόμοιες συζητήσεις σε αντίστοιχη κλίμακα γίνονται και πριν από τις τοπικές εκλογές, όπου η ανταλλαγή ψήφων προς διορισμό είναι ακόμη πιο εύκολη (καθώς η βαρύτητα που έχει η ψήφος ενός σογιού μπορεί να αποβεί καθοριστική για το τελικό αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης).

Και, βέβαια, το θέμα έχει και συνέχεια. Οι διορισθέντες κατά τον τρόπο αυτό αξιοποιούν, μετά τις εκλογές, τον κρατικό πλέον μηχανισμό για εξασφάλιση και διαιώνιση των προνομίων τους, καθώς και για την εξασφάλιση της επανεκλογής του δημοτικού άρχοντα (κατά κανόνα) που τους διόρισε - και έτσι οι κρατικές θέσεις αξιοποιούνται από τους κομματικούς στρατούς και για την καθημερινή συντήρησή τους (για να μην αναφέρω και αθέμιτα προσωπικά κέρδη).

Όλα αυτά είναι και συνέπεια ενός γιγαντωμένου κράτους με υπηρεσίες και αρμοδιότητες, οι οποίες δεν ταιριάζουν στην αποστολή που θα έπρεπε να επιτελεί. Η φιλελεύθερη πρόταση για την αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών περνά από τη δραστική μείωση των κρατικών αρμοδιοτήτων και της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία (σκεφθείτε, λ.χ., τι επιρροή έχει ένας υπάλληλος που θα κρίνει ποιος θα λάβει αγροτικές επιδοτήσεις και πόσο - ακόμη και ο γραμματέας του Δήμου που χορηγεί βεβαίωση για τα καλλιεργούμενα στρέμματα).

Στο κάτω-κάτω, τι την θέλουμε την κοινωνική ασφάλιση;

Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, δεν σκοπεύω να απαντήσω ότι δεν την χρειαζόμαστε. Αλλά πρέπει, μερικές φορές, να επιστρέφουμε στα βασικά. Απλώς να ξεκαθαρίσουμε κάποιες παρεξηγήσεις.

Με την κοινωνική ασφάλιση δεν θέλουμε να αναδιανείμουμε εισόδημα, να πάρουμε από τους πλουσίους και να δώσουμε στους φτωχούς. Ούτε θάπρεπε να θέλουμε να την χρησιμοποιούμε για να τιμούμε ομάδες του πληθυσμού (λ.χ. αντιστασιακούς), την προσφορά των οποίων θέλουμε να αναγνωρίσουμε ή για να στηρίξουμε τη μητρότητα. Η κοινωνική ασφάλιση έχει ένα σκοπό: να παρέχει στον καθένα τη δυνατότητα να έχει ένα εισόδημα ακόμη και όταν δεν μπορεί, για λόγους ηλικίας ή υγείας, να εργάζεται. Αυτό είναι το βασικό αίτημα.

Από εκεί και πέρα αρχίζουν τα διλήμματα. Το εισόδημα αυτό θα πρέπει να το διασφαλίζει το κράτος; Μέχρι ποιο βαθμό (βλ. και ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ή εθνική σύνταξη, ακόμη και χωρίς εισφορές); Θα πρέπει να στηρίζεται στην αποταμίευση που κάνει ο ίδιος ο ασφαλισμένος, οπότε θα είναι και ανταποδοτικό; Θα πρέπει η μία γενιά με τα εισοδήματά της να στηρίζει την προηγούμενη; Τι θα γίνει με όσους, για διαφόρους κοινωνικούς λόγους (λ.χ. οικοκυρές), ουδέποτε εργάσθηκαν και δεν έχουν θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης (βλ. μεταβίβαση σύνταξης); Αυτές οι λεπτομέρειες μπορούν να συζητηθούν, αρκεί να έχουμε ξεκαθαρίσει τη βασική κατεύθυνση που θέλουμε.

Να μην παρεξηγηθώ: θέλουμε να τιμήσουμε τους ήρωες ή να βοηθήσουμε τις μητέρες με ανήλικα τέκνα ή τους πολυτέκνους; Αν αποφασίσουμε να κάνουμε κάτι τέτοιο, αυτό θα πρέπει να διαχωρισθεί πλήρως από το ασφαλιστικό συνταξιοδοτικό σύστημα. Οι συνταξιοδοτικές εισφορές έχουν νόημα διαφορετικό από τη φορολογία μόνον όταν διατίθενται (στα πλαίσια είτε διανεμητικού, είτε κεφαλαιοποιητικού συστήματος) για την κάλυψη συντάξεων ή το σχηματισμό αποθεματικών, από τα οποία θα καλυφθούν συντάξεις. Παροχές που δεν σχετίζονται με την κοινωνική ασφάλιση καθ' εαυτήν, στο βαθμό που θα τις επιδιώκαμε (στις περισσότερες, αν όχι σε όλες από όσες προανέφερα, μάλλον θα διαφωνούσα, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα), πρέπει να καλύπτονται από τη γενική φορολογία.

Έτσι, σκοπός μιας αναζήτησης για το ασφαλιστικό σύστημα είναι να εξευρεθεί αυτό, που θα εξυπηρετεί το σκοπό που ορίσαμε παραπάνω κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο: θα εξασφαλίζει ότι, όταν κάποιος δεν μπορεί πλέον να εργάζεται, θα έχει τουλάχιστον αξιοπρεπές εισόδημα. Εγώ θάθελα να το πάω, μάλιστα, ακόμη παραπέρα: να εξασφαλίζει ότι αυτός που δεν θέλει πλέον να εργάζεται θα έχει αξιοπρεπές εισόδημα, χωρίς όμως να επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο. Και, φυσικά, αυτό να επιτυγχάνεται με εισφορές που δεν θα είναι εξουθενωτικές, χωρίς, αν είναι εφικτό, να εξαναγκάζονται οι εργαζόμενοι και επαγγελματίες να εργάζονται πέρα από κάποια ηλικία και να παρέχει (κατά τρόπο οικονομικά βιώσιμο) όσο μεγαλύτερες συντάξεις γίνεται, σε σχέση με τις καταβληθείσες εισφορές. Και, για να πάω ακόμη παραπέρα αυτό που θάθελα εγώ, να παρέχει στους ασφαλισμένους ευρείες δυνατότητες καθορισμού της σύνταξης που θα λαμβάνουν, καθώς ακόμη και τη δυνατότητα κληρονομικής μεταβίβασης τυχόν αποθεμάτων που αντιστοιχούν σε κάποιον ασφαλισμένο και δεν έχουν αξιοποιηθεί από τον ίδιο. Αυτά είναι τα κριτήρια, βάσει των οποίων κρίνω τις προτεινόμενες επιλογές.

Διάλογος επιπέδου για το ασφαλιστικό

Αν κρίνουμε από το ρεπορτάζ, η συζήτηση για το ασφαλιστικό είχε αυτό που κάποιοι θα έλεγαν "πολιτικό" χαρακτήρα: κανένας λόγος για την ουσία, καμμία περιγραφή των προβλημάτων, καμμία πρόταση λύσεων. Δεν είναι προς τη σωστή κατεύθυνση οι αλλαγές λέει η αντιπολίτευση και το στηρίζει στο ότι γίνονται απεργίες. Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, λέει η κυβέρνηση, και το στηρίζει στο ότι το ΠΑΣΟΚ επί 20 χρόνια δεν έκανε τίποτε για το θέμα. Άσε που κάποιους τους πείραξε που, αντί για κοινοβουλευτικό έλεγχο, η Βουλή ασχολείται με αυτό το ήσσονος σημασίας θέμα. Μίλησε κανείς για περιστολή των λειτουργικών δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων; Αναφέρθηκε η ανατροπή της αναλογίας ασφαλισμένων/ συνταξιούχων; Έγινε μνεία, έστω και κατά προσέγγιση, των κρίσιμων μεγεθών (αριθμός ταμείων, ασφαλισμένων, συνταξιούχων, αναλογιστικές προβλέψεις κ.λπ.); Αν υπήρξε κάτι τέτοιο, πάντως δεν αποτυπώθηκε στην ειδησεογραφία.

Κανονικά στο διάλογο η κυβέρνηση θάπρεπε νάχει το πάνω χέρι. Είναι σχεδόν πανθομολογούμενο ότι το ασφαλιστικό σύστημα ευρίσκεται ενώπιον πολύ μεγάλης κρίσεως. Έτσι, είναι δεδομένη και η ανάγκη για αλλαγή. Επίσης, αυτοί που πρόκειται να υποφέρουν από ενδεχόμενη κατάρρευση του συστήματος δεν είναι οι πλούσιοι, το κεφάλαιο κ.λπ., αλλά η πλειοψηφία των μισθωτών και ελευθέρων επαγγελματιών. Συνεπώς, μια απλή παράθεση δεδομένων θάπρεπε να αρκεί, για να πεισθούν οι περισσότεροι τουλάχιστον για την ανάγκη των αλλαγών, αν όχι για την κατεύθυνση που οι αλλαγές θάπρεπε να έχουν. Βλέπουμε, όμως, την αντιπολίτευση, με τη στήριξη προνομιούχων ομάδων, να αντιδρά λυσσαλέα σε κάθε αλλαγή. Χαρακτηρίζουν το (αδύναμο, κατά τη γνώμη μου) νομοσχέδιο "αντιασφαλιστικό" και δεν ξεκαθαρίζουν εάν θεωρούν ότι είναι απαραίτητες οι αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα και, αν ναι, ποιες προτείνουν οι ίδιοι. Υπό κανονικές συνθήκες, η αντιπολίτευση, τηρώντας μια τέτοια νιχιλιστική στάση, δεν θάπρεπε νάχει μέρος να κρυφθεί από την κατακραυγή για την προφανή προσπάθεια κομματικής εκμετάλλευσης ενός πολύ σοβαρού θέματος. Κι όμως: η κυβερνητική ατολμία (παρά τις κατά καιρούς "λεβέντικες" δηλώσεις του Πρωθυπουργού, οι οποίες όμως αυτοαναιρούνται, όταν προσπαθεί να πείσει πόσο ήπιες είναι οι αλλαγές που προτείνει) παρέχει στην αντιπολίτευση το έδαφος για φθηνό λαϊκισμό - και μέσα σ' όλα αυτά όλοι εθελοτυφλούν, κυρίως στην ανάγκη το διανεμητικό σύστημα να ξεπερασθεί και να αντικατασταθεί από ένα κεφαλαιοποιητικό.

Το ασφαλιστικό των δικηγόρων

Και οι δικηγόροι, όπως και άλλες κοινωνικές ομάδες, διαμαρτύρονται για την ενοποίηση των ταμείων, θεωρώντας πως πρόκειται για σχέδιο που έχει σκοπό την "καταλήστευση των αποθεματικών τους". Ωστόσο, κανένας δεν εξηγεί στους πολίτες πώς δημιουργήθηκαν τα αποθεματικά αυτά: όχι μόνο από τις εισφορές των δικηγόρων, αλλά και από διαφόρους κοινωνικούς πόρους (ποσοστό επί του φόρου μεταβιβάσεως ακινήτων και, πλέον, του ΦΠΑ για τις καινούργιες οικοδομές, ποσοστό από την προσαύξηση των ποινών, ποσοστό από τα κεφάλαια προσωπικών εταιρειών κ.λπ.). Φυσικά, αν ρωτήσετε ένα δικηγόρο με ποια λογική ζητεί να διατηρήσει αποθεματικά που δεν δημιούργησε με τις δικές του εισφορές (για περιπτώσεις ταμείων που δεν έχουν ενισχυθεί από κοινωνικούς πόρους βλ. εδώ), θα αρχίσει να σας λέει πόσο δύσκολο είναι το δικηγορικό επάγγελμα (λες κι έχει την αποκλειστικότητα στη δυσκολία) και τα συναφή και ότι πρόκειται, στο κάτω-κάτω, για "εργοδοτικές εισφορές" (ωσάν ο δικηγόρος να βρίσκεται στην ίδια θέση, νομικά, με τον μισθωτό). Αν όμως διερωτηθείτε γιατί οι δικηγόροι απέχουν για μια ολόκληρη εβδομάδα, καλό είναι να ξέρετε το λόγο.

Επαγγελματικός αθλητισμός και αγορά

Τι σχέση έχουν στην Ελλάδα; Καμμία! Διαβάστε το ρεπορτάζ για την ΚΑΕ ΠΑΟΚ και θα καταλάβετε τι εννοώ. Οι παράγοντες του ΠΑΟΚ (ισχύει για κάθε ομάδα αυτό) "απαιτούν" από τις ιδιωτικές εταιρείες και από το κράτος να καταρτίσουν μαζί τους συμβάσεις χορηγίας, επειδή έχουν χορηγίες και ομάδες της ίδιας ή χαμηλότερης εμπορικής αξίας. Και, εν πάση περιπτώσει, καλώς απευθύνονται σε ιδιωτικές εταιρείες. Εάν αυτές κρίνουν ότι η διαφήμιση στη φανέλα του ΠΑΟΚ είναι συμφέρουσα (στον ποδοσφαιρικό ΠΑΟΚ, επί παραδείγματι, με 15.000 και περισσότερους οπαδούς σε εντός έδρας αγώνες είναι), ας κάνουν τη χορηγία. Αν οι ιδιώτες έχουν τη δυνατότητα για καλή διαφήμιση/ χορηγία με την ΚΑΕ ΠΑΟΚ και την αρνηθούν, κακό του κεφαλιού τους - δεν υπάρχει ζήτημα "απαιτήσεως" σ' αυτή την περίπτωση.

Το κακό όμως ξεκινά όταν η διοίκηση του ΠΑΟΚ ή οποιασδήποτε άλλης ομάδας απαιτεί στήριξη από το Δημόσιο, μέσω κρατικών χορηγιών (συνηθέστατα του ΟΠΑΠ). Το κράτος, φυσικά, μάλλον θα υποκύψει και θα δώσει τις σχετικές χορηγίες και τις αντίστοιχες οικονομικές ανάσες στην ομάδα (επαναλαμβάνω, αναφέρω τον ΠΑΟΚ εξ αιτίας του συγεκριμένου ρεπορτάζ, το φαινόμενο είναι γενικευμένο). Έτσι, η ίδρυση και λειτουργία αθλητικών α.ε. στην Ελλάδα δεν σχετίζεται με τη δυνατότητά τους να έχουν έσοδα και να μοιράζουν μερίσματα, αλλά βασίζονται στις κρατικές ενισχύσεις (όπως και οι περισσότερες ημερήσιες εφημερίδες). Δεν έχουν, όμως, σε ένα τέτοιο σύστημα και κανένα λόγο να προσπαθήσουν να προσφέρουν καλύτερο προϊόν (που ξεκινά από καλύτερη ομάδα και καταλήγει σε καλύτερες συνθήκες στα γήπεδα, στα οποία αγωνίζεται εντός έδρας η αντίστοιχη ομάδα). Και η αγορά δεν τους τιμωρεί, γιατί ξέρουν ότι έχουν στήριγμα από πίσω το κράτος. Φυσικά, το φαινόμενο πάει κι ένα επίπεδο πιο πέρα, όταν κάποιοι ασχολούνται παραγοντικά με τον επαγγελματικό αθλητισμό, αποδεχόμενοι ακόμη και μείωση της προσωπικής τους περιουσίας λόγω της ενασχολήσεώς τους αυτής, με σκοπό να αποκτήσουν ένα πυρήνα οπαδών - ομάδων πιέσεως προς την κρατική εξουσία για προώθηση των εξω-αθλητικών επιχειρηματικών τους συμφερόντων.

Πού πάει η Wikipedia;

Εκφράζονται φόβοι ότι η Wikipedia αποκτά κεντρικό έλεγχο, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τον αποκεντρωμένο χαρακτήρα της και προβληματίζει τους χιλιάδες συνδρομητές της ανά τον κόσμο. Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε πώς θα καταλήξει αυτή η προσπάθεια - ακόμη περισσότερο για όσους έχουν συμβάλει σε κάποια από τα άρθρα και νοιώθουν, κατά κάποιον τρόπο, μέλη της ευρύτερης προσπάθειας.

Παραλογισμός με τον ΟΤΕ

Η κυβέρνηση χάρηκε που η Deutsche Telekom συμφώνησε με την MIG να αγοράσει το 20% των μετοχών του ΟΤΕ που ανήκει στην τελευταία, επειδή ήθελαν στρατηγικό συνεταίρο για τον ΟΤΕ κ.λπ. Ας μπούμε λίγο στη συνωμοσιολογία, στην οποία η κυβέρνηση στήριξε τη βούλησή της να απαγορεύσει στη MIG την αγορά ποσοστού άνω του 20% - και πού ξέρουμε ότι η Deutsche Telekom δεν θα ελέγχεται από ξένα συμφέροντα, ανθέλληνες που θέλουν να μας στερήσουν αυτή τη στρατηγικής σημασίας επιχείρηση; Και, παρεμπιπτόντως, θα επιτρέψει η κυβέρνηση στην Deutsche Telekom να αγοράσει κι άλλες μετοχές, ώστε να υπερβεί το 20%; Κι αν τις πουλήσει όλες στον ίδιο αγοραστή; Πώς θα αντιδράσουν τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης; Όταν μια συντηρητική κυβέρνηση, που προέρχεται από τη "μεγάλη φιλελεύθερη παράταξη" έχει φοβικά σύνδρομα απέναντι στο χρηματιστήριο και την ελεύθερη αγορά, τέτοιες χαζομάρες θα πρέπει να τις ρωτάμε.

Εισάγεται μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό σύστημα; Και είναι οι αλλαγές επαρκείς;

Το ασφαλιστικό σύστημα (αναφερόμαστε στις συντάξεις, όχι στον κλάδο υγείας) στην Ελλάδα έχει μια πολύ βασική, αλλά και απλούστατη - στη σύλληψή της - παθογένεια: περισσότερες υποχρεώσεις από πόρους. Έτσι, όποιος θέλει να "λύσει" το πρόβλημα του ασφαλιστικού πρέπει να κινηθεί προς δύο κατευθύνσεις (ή, έστω, προς μια από αυτές): την αύξηση των πόρων και τη μείωση των υποχρεώσεων. Μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε ότι ο πιο απλός τρόπος για να γίνει αυτό είναι να αυξηθούν οι εισφορές, καθώς και να γίνουν πιο δύσκολες οι προϋποθέσεις για τη λήψη συντάξεως, και να μειωθούν οι συντάξεις. Αυτή είναι η βασική ιδέα του ασφαλιστικού νομοσχεδίου, που κινείται κυρίως στην κατεύθυνση των αλλαγών των ορίων ηλικίας σε κάποιες ιδιαιτέρως ευνοϊκές περιπτώσεις, καθώς και στην παροχή κινήτρων για την παραμονή στην εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Παράλληλα, κινείται και στην κατεύθυνση της μείωσης των υποχρεώσεων, διαμέσου της μείωσης των λειτουργικών εξόδων, που αναμένεται να φέρει η ενοποίηση των ταμείων σε πολύ λιγότερα από τα σημερινά, ενοποίηση η οποία αναμένεται να εξορθολογίσει περαιτέρω το ασφαλιστικό σύστημα.

Ποιοι άλλοι τρόποι αυξήσεως των πόρων (και των εσόδων) προτείνονται; Η περαιτέρω ενίσχυση των ασφαλιστικών ταμείων από το κράτος και η πάταξη της εισφοροδιαφυγής, ενώ δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην αύξηση των εργοδοτικών εισφορών (να πληρώσει το κεφάλαιο!). Αυτές οι τελευταίες είναι, κατά βάσιν, οι προτάσεις που προβάλλονται από την αντιπολίτευση ως λύση για το ασφαλιστικό σύστημα - καταλήγουν σε μια γνωστή, αριστερή, κοινοτοπία, ότι το σύστημα είναι στη βάση του καλό, αλλά τα πρόσωπα που το στελεχώνουν δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους και πρέπει να φροντίσουμε να κάνουν καλά τη δουλειά τους (στην περίπτωση του ασφαλιστικού να αποδώσει το δημόσιο ό,τι οφείλει στα ταμεία και να φροντίσει να εισπράξει τις οφειλόμενες εισφορές).

Είναι ευνόητο ότι η κυβερνητική πρόταση είναι κάπως περισσότερο ορθολογική, σε σχέση με την αντίδραση της αντιπολίτευσης. Ωστόσο, είναι ανεπαρκής και δεν πρόκειται να οδηγήσει σε κάποια βιώσιμη λύση. Από την άλλη, οι οιμωγές της αντιπολίτευσης για το "αντι-ασφαλιστικό" νομοσχέδιο δεν οδηγούν πουθενά. Ας δούμε γιατί.

Το ισχύον διανεμητικό σύστημα βασίζεται σε μια αρχή: ότι κάθε γενιά ασφαλισμένων συντηρεί την αντίστοιχη γενιά συνταξιούχων, δηλαδή ότι οι εισφορές που δίνουν όσοι είναι ασφαλισμένοι σήμερα πηγαίνουν για να καλύψουν τις συντάξεις όσων βγαίνουν στη σύνταξη (και το περίσσευμα αποτελεί αποθεματικό των ταμείων). Αυτό σημαίνει ότι βασικός παράγων που θα καθόριζε το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών και των συντάξεων είναι η αναλογία ασφαλισμένων και συνταξιούχων, καθώς η ίδια η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος εξαρτάται από τη δυνατότητα των ασφαλισμένων να συντηρούν τους συνταξιούχους. Τι σημαίνει αυτό; Ότι, προκειμένου να υπάρχει ορθολογική διαχείριση του συστήματος, ο διαχειριστής του (το κράτος) πρέπει να φροντίζει η αναλογία ασφαλισμένων και συνταξιούχων να είναι τέτοια, ώστε να μπορούν οι ασφαλισμένοι να αντέξουν το απαραίτητο οικονομικό βάρος. Αυτό, κατ' αρχήν, επηρεάζει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης - ηλικία, χρόνια εισφορών κ.λπ. Το δεύτερο πράγμα που επηρεάζεται είναι το ύψος των εισφορών σε σχέση με το ύψος των συντάξεων. Ένας πολύ απλός μαθηματικός τύπος που περιγράφει το ισχύον σύστημα θα μπορούσε να είναι ο εξής (Α=αριθμός ασφαλισμένων, ε=ύψος μέσης εισφοράς για κάθε ασφαλισμένο, Σ=αριθμός συνταξιούχων, σ=ύψος μέσης σύνταξης ανά συνταξιούχο):

Α x ε >= Σ x σ (βιώσιμο σύστημα)
Α x ε < Σ x σ (καταρρέον σύστημα)

Τέσσερις σημειώσεις: 1. ο αριθμός των ασφαλισμένων είναι διαφορετικός από τον αριθμό του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού, καθώς ένα μέρος του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού ευρίσκεται σε ανεργία, ηθελημένη ή μη, και ένα άλλο μέρος εργάζεται ανασφάλιστο, 2. το γινόμενο Αxε θα πρέπει να πολλαπλασιάζεται και με ένα παράγοντα που αντιστοιχεί στο ποσοστό των οφειλομένων ασφαλιστικών εισφορών που πράγματι εισπράττονται, 3. στο γινόμενο Σxσ θα πρέπει να προσθέσουμε και τα λειτουργικά έξοδα των ταμείων, τα οποία είναι πολύ σημαντικά - για λόγους απλότητας του παραδείγματος, θα αφήσουμε αυτό τον παράγοντα έξω από τη σημερινή ανάρτηση. 4. επίσης για λόγους απλότητας του παραδείγματος αφήνουμε έξω και τον παράγοντα κακοδιαχείριση που χαρακτηρίζει το σημερινό σύστημα.

Μια άλλη παρατήρηση που πρέπει να γίνει είναι ότι, προκειμένου να είναι το σύστημα βιώσιμο, είναι απαραίτητο να συμμετέχει σ' αυτό όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέροος του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού. Αυτό έχει ως συνέπεια την υποχρεωτική, εκ του νόμου, συμμετοχή κάθε εργαζομένου ή επαγγελματία στο σύστημα με την απειλή ποινικών κυρώσεων, μάλιστα, για την περίπτωση μη συμμετοχής ή μη καταβολής των εισφορών.

Επίσης, πρέπει να επισημάνουμε (κι ας το αφήσουμε, χάριν απλότητας του παραδείγματος, έξω από τη συζήτηση στη συνέχεια) ότι κάθε σύστημα κάνει, συνειδητά, και προσπάθεια να υπάρχει κάποια στοιχειώδης ανταποδοτικότητα στο σύστημα, όχι υπό την έννοια της αναλογίας, αλλά ότι γενικώς εάν ένας ασφαλισμένος έχει δώσει περισσότερες εισφορές από έναν άλλο, θα προσδοκά και κάπως (όχι αναλόγως) μεγαλύτερη σύνταξη.

Πρέπει, επίσης, να παρατηρηθεί ότι το άθροισμα ασφαλισμένων + συνταξιούχων είναι ανεξάρτητο από την κυβερνητική βούληση. Επίσης, ότι υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός προσώπων που υποχρεωτικά θα πρέπει να εντάσσονται στους συνταξιούχους, επειδή (λόγω ηλικίας ή αναπηρίας) δεν είναι πλέον εις θέσιν να εργάζονται και, όσο και να επηρεάσουμε τα όρια ηλικίας, δεν θα μπορούν από την κατηγορία των συνταξιούχων να υπαχθούν στην κατηγορία των ασφαλισμένων. Έτσι, ακόμη και οι κυβερνητικές ρυθμίσεις που θίγουν κάποια όρια ηλικίας ή παρέχουν κίνητρα για παραμονή στην εργασία επί κάποια έτη ακόμη, μόνον οριακή, αντίστοιχα, επιρροή θα έχουν στη συνολική βιωσιμότητα του συστήματος. Κοντολογίς, όσο αυξάνεται ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού όσων συμμετέχουν στο ασφαλιστικό σύστημα, κατ' ανάγκην θα αυξάνεται αντίστοιχα και η αναλογία συνταξιούχων/ ασφαλισμένων εις βάρος των τελευταίων. Δηλαδή, από τον παραπάνω μαθηματικό τύπο, την αναλογία "Α" και "Σ" μπορούμε να την επηρεάσουμε (πράγμα που επιθυμεί να κάνει η κυβέρνηση) το πολύ μέχρις ενός σημείου, ακόμη κι εάν το κράτος καταφέρει να κάνει όλο τον οικονομικώς ενεργό πληθυσμό του να ασφαλίζεται και να πληρώνει πλήρεις εισφορές.

Από τον τύπο αυτό προκύπτει ότι, προκειμένου να διατηρηθεί ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, σε ένα περιβάλλον στο οποίο ο αριθμός των ηλικιωμένων (ήτοι των κατ' ανάγκην συνταξιούχων) αυξάνεται, σε σχέση με τους νεώτερους ασφαλισμένους/ καταβάλλοντες εισφορές, απαιτείται να αυξηθούν οι εισφορές ή να μειωθούν οι συντάξεις.

Το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που κατατέθηκε, όπως είδαμε, προσπαθεί να επηρεάσει την αναλογία ασφαλισμένων και συνταξιούχων και να μειώσει τα λειτουργικά έξοδα των ταμείων.

Να μειωθούν οι συντάξεις κάτω από ένα όριο είναι ανεπίτρεπτο. Αυτό για δύο λόγους: πρώτον, διότι τόσο πολιτικά, όσο και ηθικά (όχι ακριβώς και νομικά) δεν μπορούμε να πούμε σε κάποιον που έχει δώσει υποχρεωτικά εισφορές καθ' όλο τον ασφαλιστικό του βίο ότι οι εισφορές αυτές δεν του εξασφαλίζουν σύνταξη, με την οποία μπορεί να ζήσει αξιοπρεπώς. Ο δεύτερος είναι ακριβώς αυτός, ότι, αν είναι το σύστημα να δίνει συντάξεις, οι οποίες δεν συντηρούν τον συνταξιούχο, δεν έχει και λόγο ύπαρξης - καλύτερα να το καταργήσουμε εντελώς! Έτσι, πηγαίνοντας πάλι στον παραπάνω μαθηματικό τύπο, το "σ" μπορεί κι αυτό να μειωθεί μέχρις ενός σημείου. Κανένα πολιτικό κόμμα δεν έχει προτείνει τη μείωση των συντάξεων.

Τι απομένει (κι εδώ πάμε στις "προτάσεις" της αντιπολίτευσης - χρησιμοποιώ τα εισαγωγικά, επειδή δεν έχουν προταθεί συστηματικά); Το στοιχείο "ε", οι εισφορές. Πόσο μπορούν να αυξηθούν; Μα είναι προφανές ότι και στην αύξηση αυτή υπάρχει ένα όριο - το όριο, μετά από το οποίο δεν θα μπορεί μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων ή επαγγελματιών να αντέχει τις εισφορές αυτές και θα οδηγείται είτε στην ανασφάλιστη εργασία είτε, εάν μάλιστα το κράτος έχει τη δυνατότητα να πατάσσει πλήρως την εισφοροδιαφυγή, στην ανεργία ή τη μετανάστευση (όχι μόνο εργαζομένων, αλλά και επιχειρήσεων, βλ. ελληνικές επιχειρήσεις στη Βουλγαρία ή τα Σκόπια). Το ίδιο ισχύει και για την ενίσχυση των ταμείων από το κράτος. Θα απαιτηθεί αντίστοιχη αύξηση της φορολογίας, η οποία θα είναι εξίσου επιβαρυντική για της επιχειρήσεις και θα οδηγήσει στις ίδιες παρενέργειες. Όσοι υποστηρίζουν αυτή την πρόταση σχεδόν δεν αντιλαμβάνονται ότι η συνολική επιβάρυνση μιας επιχείρησης είναι η ίδια, είτε καταβάλλει μεγαλύτερες εισφορές, είτε μεγαλύτερους φόρους. Δηλαδή η αύξηση της φορολογίας, αντί της αυξήσεως των εισφορών, έχει τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα ως προς τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης και τη δυνατότητά της να λειτουργεί και να εξακολουθήσει να είναι πηγή εισφορών και φόρων για το κράτος.

Βλέπουμε, εν ολίγοις, ότι στο ισχύον σύστημα οι παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν έχουν τα όριά τους - και ότι δεν μπορούν να οδηγήσουν στη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητά του. Ακόμη και κάποιες ενδιαφέρουσες προτάσεις (όπως αυτή του κ. Ανδρουλάκη για τη δημιουργία ενός fund από τα έσοδα των αποκρατικοποιήσεων, το οποίο θα ενίσχυε τα αποθεματικά των ταμείων) το πολύ-πολύ να οδηγήσουν σε κάποια παραπάνω χρόνια ζωής το ασφαλιστικό σύστημα. Όταν όμως φθάσει τα όρια που αναφέραμε, η κατάρρευσή του θα είναι απότομη.

Έτσι, οι όποιες παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα γίνονται σήμερα από την κυβερνητική πλειοψηφία δεν συνιστούν παρά προσπάθειες για διορθωτικές μεταβολές του. Πολύ περισσότερο, οι κραυγές της αντιπολίτευσης και που προτάσεις που μπορούν να συναχθούν από αυτές θα επιτάχυναν την κατάρρευση του συστήματος. Πραγματική μεταρρύθμιση θα ήταν η σταδιακή μετάβαση από το σημερινό σύστημα σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα, στο οποίο οι εισφορές κάθε ασφαλισμένου θα αποταμιεύονταν και θα αποτελούσαν την πηγή για τη δική του σύνταξη. Όσο διατηρείται το σημερινό σύστημα (και κατ' ανάγκην οι τύποι που ανέφερα παραπάνω), και ιδίως όσο πλησιάζουμε στα όριά του, το μέλλον των συντάξεών μας και της οικονομίας γενικότερα καθίσταται ιδιαιτέρως επισφαλές.

Απαγόρευση της ανώνυμης κρίσης των καθηγητών στο διαδίκτυο

Φυσικά, προέρχεται από τη Γαλλία. Για να μπορούν κάποιοι να δημοσιεύουν στο διαδίκτυο τα ονόματα και την αξιολόγηση καθηγητών, όπως, αντιστοίχως, και γιατρών, θα πρέπει να βάζουν και το όνομά τους - έτσι έκρινε το Πρωτοδικείο του Παρισίου και περιμένουμε τα αποτελέσματα της σχετικής έφεσης.

Οι "χαμένοι" των αλλαγών στο ασφαλιστικό

Ποιοι είναι αυτοί που έχουν λόγο να διαμαρτύρονται για το "αντιασφαλιστικό" νομοσχέδιο; Κυρίως δύο κατηγορίες ασφαλισμένων "θίγονται": οι μητέρες με ανήλικα τέκνα και όσοι ανήκουν στα λεγόμενα "ευγενή" (και υπό συγχώνευση) ταμεία. Ας εξετάσουμε, σύντομα, εάν οι αντιδράσεις τους είναι δικαιολογημένες.

Η πρώτη κατηγορία είναι οι μητέρες (κατόπιν αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας το ίδιο δικαίωμα έχουν και οι πατέρες), οι οποίες είχαν (σε πολλά ταμεία) το δικαίωμα να λάβουν σύνταξη γήρατος στην ηλικία των 50 ετών, εάν τότε είχαν ανήλικο τέκνο. Οι σχετικές διατάξεις είχαν σκοπό να προστατεύσουν τη μητρότητα, δηλαδή τη δυνατότητα της μητέρας να ανατρέφει τα τέκνα της. Οι αποφάσεις του ΣτΕ επεξέτειναν το δικαίωμα αυτό και στους πατέρες, με τη λογική ότι, με τις σύγχρονες κοινωνικές αντιλήψεις, η ανατροφή των τέκνων βαρύνει εξίσου και τους δύο γονείς. Πρακτικά αυτό τι σήμαινε; Ότι άνθρωποι με 25 χρόνια (ίσως και λιγότερα) εισφορών θα δικαιούνται συντάξεως για 35 χρόνια. Δηλαδή το κοινωνικό σύνολο επιβαρύνεται με τη στήριξη της δυνατότητας ενός γονέα να ανατρέφει το παιδί του χωρίς να εργάζεται- τα εισοδήματα που θα απεκόμιζε από την εργασία του, τα πληρώνει πλέον η κοινωνία στο σύνολό της (ενώ στερείται και τις εισφορές που, αντιστοίχως, ο συγκεκριμένος γονέας θα έπρεπε να καταβάλλει, εάν εργαζόταν κατά το ίδιο χρονικό διάστημα - η επιβάρυνση, δηλαδή, για το ασφαλιστικό σύστημα είναι διπλή). Αυτό, για να αντιληφθούμε το μέγεθος της απαιτήσεως ή του "κεκτημένου δικαιώματος" αυτής της κατηγορίας ασφαλισμένων και να σκεφθούμε εάν, ως επίσης ασφαλισμένοι, θέλουμε να επωμισθούμε αυτή τη δαπάνη.

Όσον αφορά τους ασφαλισμένους σε ταμεία που έχουν ισχυρή οικονομική βάση, αυτοί διαμαρτύρονται για τη συγχώνευσή τους με ελλειμματικά ταμεία, τα οποία θα στηρίξουν με τα πλεονάσματα των δικών τους ταμείων. Εκ πρώτης όψεως μια τέτοια διαμαρτυρία φαίνεται βάσιμη. Αν καλοδούμε τα πράγματα, όμως, θα διαπιστώσουμε ότι δεν είναι έτσι. Ας αφήσουμε κατά μέρος ότι κάποια ταμεία, σε μεγάλο βαθμό, έχουν και πόρους έξω από τις εισφορές των ασφαλισμένων, τους περίφημους "κοινωνικούς πόρους" - και ας υποθέσουμε ότι σε όλα τα ταμεία η επίτευξη καλών οικονομικών αποτελεσμάτων είναι και αποτέλεσμα χρηστής διαχείρισης (πράγμα που οπωσδήποτε συνέβη σε κάποια ταμεία). Η ευθύνη για τη χρηστή διαχείριση ενός ταμείου, όπως του ΤΣΜΕΔΕ ή του Ταμείου Νομικών, είναι ουσιαστικά της πλειοψηφίας του διοικητικού του συμβουλίου, που ορίζεται από το κράτος. Το ίδιο ισχύει και με τα υπόλοιπα ταμεία, όπως το ΙΚΑ. Η συμμετοχή, όμως, στο ένα ή το άλλο ταμείο δεν επαφίεται στην ατομική επιλογή του κάθε ασφαλισμένου. Δεν διαλέγει, δηλαδή, κάποιος εάν θα ασφαλισθεί στο "καλό" ή στο "κακό" ταμείο - αυτό καθορίζεται από το νόμο κατά τρόπο απολύτως δεσμευτικό. Και όπως δεν φταίει ο ελεύθερος επαγγελματίας που υποχρεωτικά ασφαλιζόταν στο ΤΕΒΕ (ΟΑΕΕ) για τα χάλια της διαχείρισης εκ μέρους του Δ.Σ. του ταμείου του, έτσι δεν είναι λογικό και ο ασφαλισμένος του "υγιούς" ταμείου, στο οποίο εντάχθηκε από υποχρέωση και όχι από επιλογή, να καρπώνεται, σε σχέση με το συμπολίτη του, τα αποτελέσματα μικρότερης κρατικής ανικανότητας.

Ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα μπορούσε να δώσει λύσεις και στις δύο αυτές περιπτώσεις ασφαλισμένων, μόνο που η λύση θα βασιζόταν στην ατομική επιλογή και ευθύνη. Όσο το κράτος αποφασίζει αποκλειστικά για τα ζητήματα της κοινωνικής ασφάλισης, θα είναι υποχρεωμένο να ισορροπεί διαρκώς ανάμεσα σε δίκαια και άδικα αιτήματα και ισχυρές ή λιγότερο ισχυρές κοινωνικές ομάδες.

Ολυμπιακό πνεύμα και Θιβέτ

Ενώ τα γεγονότα στο Θιβέτ συνεχίζονται με μεγαλύτερη ένταση και, δυστυχώς, νεκρούς, ο κ. Jacques Rogge φοβάται μην τυχόν κάποιο κράτος απόσχει ("μποϋκοτάρει") από τους αγώνες, εις ένδειξη διαμαρτυρίας για την καταστολή των διαδηλώσεων υπέρ της ανεξαρτησίας του Θιβέτ. Υποστηρίζει ότι ένα μποϋκοτάζ θα οδηγούσε στη διακοπή της επικοινωνίας με το κινεζικό καθεστώς - λες και τώρα, που ο κόσμος επικοινωνεί, τα ατομικά δικαιώματα στην Κίνα είναι σεβαστά! Πολλές φορές σκέφτομαι τι ιστορία είναι αυτό το "ολυμπιακό κίνημα" - πώς κάποιοι, σε σημαντικό βαθμό διεφθαρμένοι (αναφέρομαι στη διαδικασία επιλογής της πόλεως που θα φιλοξενεί τους ολυμπιακούς αγώνες ανά τετραετία) άνθρωποι, κατάφεραν να καθιερώσουν ένα μονοπώλιο στις ονομασίες και τα ιδανικά που (υποτίθεται ότι) είχαν οι αρχαίοι αγώνες στην Ολυμπία και, βάσει αυτού, να στήσουν ένα φοβερό μηχανισμό πλουτισμού για τους ιδίους. Θα μου πείτε ότι ακόμη και στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο, το οποίο έχει πολύ πιο γερές βάσεις, παρατηρούνται τέτοια φαινόμενα (αν και κυρίως προέρχονται από χώρες, στις οποίες ο επαγγελματισμός δεν είναι ανεπτυγμένος, ή όπου το ποδόσφαιρο έχει χρησιμοποιηθεί από τοπικούς δικτατορίσκους για τόνωση του "εθνικού φρονήματος"). Όλα αυτά, φυσικά, είναι ανεξάρτητα από τη προσπάθεια των αθλητών και των προπονητών (θεμιτή ή αθέμιτη) και τη χαρά που προσφέρουν σε όσους παρακολουθούν τα αθλήματα. Ας κάνουμε εδώ μια μίνι-δημοσκόπηση με τη συμμετοχή όσων αναγνωστών ενδιαφέρονται να απαντήσουν: πιστεύετε ότι η χώρα μας θα έπρεπε να μη στείλει συμμετοχή στους ολυμπιακούς αγώνες του Πεκίνου, εν όψει της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα;

Το κράτος χώνεται και στην Wall Street για λάθος λόγους

Η τοπική Fed της Νέας Υόρκης αποφάσισε να ενισχύσει τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό Bear Sterns, ο οποίος επλήγη από την κρίση των επισφαλών δανείων που έχει πλήξει τις χρηματαγορές στις ΗΠΑ. Σκοπός της παρέμβασης είναι να προληφθεί ένα domino effect στην αγορά, καθώς πάρα πολλές εταιρείες έχουν εκκρεμείς συναλλαγές με την Bear Sterns, με αποτέλεσμα ενδεχόμενη κατάρρευσή της να έχει δυσμενείς συνέπειες για την αγορά συνολικά.

Αυτά φαίνονται, εκ πρώτης όψεως, γενναίοι και σωστοί στόχοι. Στην πραγματικότητα, όμως, η προσπάθεια ενίσχυσης οποιουδήποτε παράγοντα της αγοράς έχει καταστροφικά μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα. Έρχεται το κράτος και αναιρεί τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, η οποία επιβραβεύει όσους παράγουν προϊόντα που έχουν ζήτηση και έχουν τον αντίστοιχο αυτο-περιορισμό, ώστε τα ρίσκα τους να είναι λελογισμένα, ενώ τιμωρεί όσους γλυκαίνονται από τα μεγάλα κέρδη που προσφέρουν οι ριψοκίνδυνες επενδύσεις, δεν είναι όμως διατεθειμένοι να αναλάβουν το σχετικό κίνδυνο. Και, φυσικά, αποτρέπει άλλους επενδυτές να εισέλθουν στο χώρο, καθώς θα τους είναι δύσκολο να τα βγάλουν πέρα με μια τράπεζα που κάνει ανοίγματα χωρίς να διασφαλίζει τα νώτα της με την προσδοκία ότι αυτά θα καλυφθούν τελικώς από το κράτος. Από τη στιγμή, δηλαδή, που η επιτυχία και η αποτυχία στην αγορά αποσυνδέεται από το ρίσκο και την επιχειρηματική ικανότητα, αλλά οι παράγοντες αυτοί υποκαθίστανται είτε από τις πολιτικές διασυνδέσεις, είτε και από τις εντελώς αυθαίρετες αποφάσεις κάποιων κρατικών οργάνων, η ίδια η λειτουργία της αγοράς υποφέρει.

Υ.Γ. Οποιαδήποτε ομοιότητα με πρόσωπα και πράγματα στην Ελλάδα (λ.χ. "προβληματικές") δεν είναι συμπτωματική.

Διάλογος με τους τρομοκράτες - σκοπιμότητα ή ζήτημα αρχής;

Το ζήτημα του διαλόγου με τους τρομοκράτες επανέρχεται στην επικαιρότητα, τόσο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για τις ισπανικές εκλογές, όσο και με τη συνέντευξη του κ. Jonathan Powell, προσωπάρχη του κ. Blair κατά το διάστημα της πρωθυπουργικής θητείας του τελευταίου. Επισημαίνεται ιδιαιτέρως η περίπτωση της Βορείου Ιρλανδίας, όπου ο διάλογος με τον Provisional IRA (στην αρχή μυστικός) αποδείχθηκε απαραίτητος για την ειρήνευση (τουλάχιστον προσωρινή, μακάρι και μόνιμη!) της περιοχής. Δύο ζητήματα τίθενται σε πρώτη φάση: μπορεί μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση να "αναγνωρίζει" ως συνομιλητές αυτούς που πλήττουν τους πολίτες, τους οποίους το κράτος πρέπει να προστατεύει; Και το δεύτερο, αν το πρώτο απαντηθεί θετικά (εν όψει και της επιτυχίας στη Βόρειο Ιρλανδία): μπορεί να γίνει διάλογος με την Al Qaida, που είναι ένα χαλαρό δίκτυο τρομοκρατικών οργανώσεων ανά τον κόσμο, χωρίς κεντρική διοίκηση και συντονισμό, κατά τον ίδιο τρόπο που γίνεται με μια πιο μαζεμένη, τοπικά, και σφιχτοδεμένη, οργανωτικά, ομάδα, όπως ο IRA και η ETA;

Ο κ. Τσίπρας και η Ολυμπιακή

Ο πρόεδρος του ΣΥΝ για άλλη μια φορά συναντήθηκε με τους εκπροσώπους μιας πολύπαθης κοινωνικής ομάδας: τους εργαζομένους της Ολυμπιακής - και ακολούθησαν οι γνωστές οιμωγές και κατηγορίες περί εσκεμμένης απαξιώσεως της άλλοτε κραταιάς αυτής εταιρείας, του καμαριού του Ελληνισμού κ.λπ. (όχι, ευτυχώς τα τελευταία δεν τάπε). Η επωδός, όμως, των λεγομένων του κ. Τσίπρα είναι πάντοτε η ίδια: οι ξένες εταιρείες, στις οποίες θα δοθούν οι γραμμές, από τις οποίες επίτηδες απομακρύνεται η Ολυμπιακή. Διαβάστε την άποψη του Πάσχου Μανδραβέλη για τον "κοινωνικό" ρόλο που επιτελεί η Ολυμπιακή αεροπορία: γιατί να διασφαλίζει φθηνό εισιτήριο στους ανθρώπους (μεσαίας και ανώτερης οικονομικής στάθμης), που είναι αυτοί που χρησιμοποιούν κατά βάσιν το αεροπλάνο για τις μετακινήσεις τους, φορολογώντας τους υπολοίπους; Γράφει, χαρακτηριστικά, ο κ. Μανδραβέλης: "Ακόμη και με επιδοτούμενο εισιτήριο, ένας άνεργος, ένας συνταξιούχος, ένας νέος εργαζόμενος δεν μπορεί να δώσει 130 ευρώ για να πάει στη Θεσσαλονίκη. Πληρώνει όμως διά των φόρων του (έστω των έμμεσων) το στέλεχος της επιχείρησης, ή του δημόσιου τομέα να ταξιδέψει κάτω του κόστους (έστω της «Ολυμπιακής»)". Ποιος έχει απάντηση σ' αυτό το πραγματικό επιχείρημα;

Eλευθερία και ολυμπιακοί αγώνες

Η κινεζική κυβέρνηση απέκλεισε την πρόσβαση των τουριστών σε τρία θιβετιανά μοναστήρια. Οι διαδηλώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας του Θιβέτ, 49 χρόνια μετά την κατάληψή τους από τα στρατεύματα της κομμουνιστικής Κίνας και εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, αυξαίνονται - ενώ υπάρχουν αναφορές για λιμό που μαστίζει την περιοχή. Πολιτική - θρησκευτική - εθνική καταπίεση, ενώ θαυμάζουμε το "κινεζικό οικονομικό θαύμα".

Μεσογειακή Ένωση

Μέσα σ' όλα αυτά, οι αρχηγοί κρατών και επικεφαλής κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν να προωθήσουν την ίδρυση της Μεσογειακής Ένωσης, μιας ιδέας που η Γαλλία και η Γερμανία προωθούσαν έντονα. Σκοπός η συνεργασία των μεσογειακών κρατών, προς τα οποία δεν γυρνάμε την πλάτη κ.λπ. Μυρίζομαι βοήθεια στις πρώην αποικίες εις βάρος του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και με ανησυχεί που ο Sarkozy δήλωσε ότι, με την πρωτοβουλία για τη Μεσογειακή Ένωση, ο γαλλο-γερμανικός άξονας αναβίωσε.

Σκάνδαλα και πορνεία

Ο κυβερνήτης της Πολιτείας της Νέας Υόρκης Εliot Spitzer παραιτήθηκε του αξιώματός του μετά την αποκάλυψη ότι ήταν πελάτης σε ένα πανάκριβο δίκτυο πορνείας. Πέρα από τα διάφορα ηθικολογικά (ο ίδιος έκανε πολύ συχνά τον υπέρμαχο της ηθικής), ο Economist αναρωτιέται γιατί να μπορεί να υπέχει και ποινικές ευθύνες - τι δικαιολογεί το ενδιαφέρον της Πολιτείας για την πορνεία; (Στη χώρα μας η πορνεία είναι νόμιμη, υπό προϋποθέσεις, αλλά είμαστε μάλλον μειοψηφία σ' αυτό - φυσικά εντελώς διαφορετικό είναι το θέμα των γυναικών που απάγονται, διακινούνται και εκδίδονται παρά τη θέλησή τους)

Η γνώμη της Εκκλησίας

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης είχε συνάντηση με το νέο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών για το θέμα του συμφώνου συμβίωσης. Εάν η συνάντηση αυτή είχε το χαρακτήρα ενημέρωσης και μεταφοράς της γνώμης των πιστών της Εκκλησίας (υπό την έννοια ότι συγκροτούν ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας) προς την Κυβέρνηση, καλώς. Δεν θέλω να πιστεύω όμως ότι ένα τέτοιο θέμα θα μπορεί να αποτελεί αντικείμενο διαπραγματεύσεων με τους εκπροσώπους της επικρατούσας θρησκείας, πολύ περισσότερο μάλιστα ότι θα μπορούσε η Εκκλησία να θέσει veto σε μια ρύθμιση της Πολιτείας. Τα μηνύματα από το νέο Αρχιεπίσκοπο είναι μέχρι στιγμής ενθαρρυντικά, ως προς τον περιορισμό του σε ρόλο εκκλησιαστικό και όχι πολιτικό, μένει να δούμε και πώς θα συμπεριφερθεί η Εκκλησία και σ' αυτό το θέμα.

Ταμείο που εξισώνει άνδρες και γυναίκες

Το Ταμείο Συντάξεων Προσωπικού της Τράπεζας της Ελλάδος χορήγησε σύνταξη σε άνδρα με προϋποθέσεις (λιγότερες) που ίσχυαν για γυναίκες (το άρθρο το παρουσιάζει ως αποτέλεσμα αγώνων κ.λπ. - στην πραγματικότητα η εξίσωση επιβάλλεται από κοινοτική Οδηγία). Ενδεχομένως το Ταμείο να επεδίωξε να αποφύγει δικαστικό αγώνα. Δεν θέλω ούτε να σκέφτομαι ότι πρόκειται για σπουδή που επιδεικνύεται ειδικά εν όψει της επικείμενης υπαγωγής του ταμείου των υπαλλήλων της ΤτΕ στο ΙΚΑ.

Συντονισμός κεντρικών τραπεζών

Δείτε κι αυτή τη δημοσίευση, σχετικά με τη συντονισμένη προσπάθεια ενίσχυσης των αγορών από διάφορες κεντρικές τράπεζες (Fed, ΕΚΤ κ.λπ.). Φαίνεται πως αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή ότι έχουμε μια παγκόσμια οικονομική κρίση, ωστόσο οι απόψεις για τα αίτιά της διαφέρουν από αναλυτή σε αναλυτή. Αντίστοιχες διαφορές υπάρχουν και για την ενδεικνυόμενη δράση που πρέπει να λαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες, όπως και για το ρόλο τους γενικότερα. Πάντως οι αγορές, εν όψει της εκδηλώσεως της προθέσεως για συντονισμένη δράση εκ μέρους των κεντρικών τραπεζών, φαίνεται να ανέβηκαν.

Κάμερες στους δρόμους

Αντισυνταγματική κρίθηκε η λειτουργία καμερών που καταγράφουν και αποθηκεύουν σε βάσεις δεδομένων τα χαρακτηριστικά διερχομένων οχημάτων σε κάποια κρατίδια της Γερμανίας από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας. Οι δικαστές του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου έκαναν λόγο για αποτελέσματα "εκφοβισμού" μιας τέτοιας καταγραφής, ειδικά όταν δεν υπάρχει ειδικός λόγος που να την δικαιολογεί, αλλά είναι καθολική και αδιάκριτη. Η σχετική συζήτηση στην Ελλάδα θα ήταν τι συνιστά προσωπικό δεδομένο και τι δημόσιο χώρο και εάν, και σε ποιο βαθμό, δικαιολογείται η παρακολούθηση από κάμερες δημοσίων χώρων.

Αύξηση του πληθωρισμού

Είχαμε καλομάθει σε πληθωρισμό κάτω του 4% - ωστόσο, καθώς είχαμε παρατηρήσει μια γενικότερη αύξηση των τιμών τον τελευταίο καιρό, η ανακοίνωση του ποσοστού του πληθωρισμού από την ΕΣΥΕ σε 4,4% δεν μας προκάλεσε και ιδιαίτερη έκπληξη. Φαίνεται ότι το πετρέλαιο έχει ανεβάσει αρκετά τις τιμές συνολικά. Αλλά και η αυξημένη παρα-οικονομία δικαιολογεί τις πληθωριστικές αυτές πιέσεις, οι οποίες δεν συνοδεύονται από κάποια ανάλογη σημαντική αύξηση στην παραγωγικότητα ή στο ΑΕΠ. Φυσικά, η Τράπεζα της Ελλάδος δεν έχει πλέον ρυθμιστική αρμοδιότητα ως προς την κοπή νομίσματος ή τα επιτόκια, καθώς είμαστε στην ευρω-ζώνη και τις σχετικές εξουσίες ασκεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα της Φρανκφούρτης. Σε κάθε περίπτωση, η εξέλιξη είναι ανησυχητική - ο πληθωρισμός είναι ίσως η μεγαλύτερη αρρώστια που μπορεί να έχει μια οικονομία.

Ποιος αποφασίζει για την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Ήδη στη Μεγάλη Βρετανία το υπεσχημένο δημοψήφισμα για τη Συνθήκη για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα (η Συνθήκη της Λισσαβώνας περιέχει περίπου τις ίδιες διατάξεις) δεν θα διεξαχθεί. Στις περισσότερες χώρες, μετά τις αρνητικές ψήφους της Γαλλίας και της Ολλανδίας, οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να αποφύγουν τα δημοψηφίσματα και να καταφύγουν στην επικύρωση της Συνθήκης από τα αντίστοιχα εθνικά κοινοβούλια. Έλλειμμα δημοκρατίας είπατε; Δεν το γράφω αυτό υποστηρίζοντας ότι το δημοψήφισμα είναι η αποκλειστική μέθοδος κύρωσης μιας συνθήκης - εξ άλλου, αντιπροσωπευτική δημοκρατία έχουμε. Αλλά η αλλαγή στάσεως διαφόρων κρατών, αρχικά η προσπάθεια για απ' ευθείας νομιμοποίηση και, μετά την απόρριψη, η καταφυγή στα κοινοβούλια, δεν μου πολυ-αρέσει. Δίνει τροφή σε όσους πιστεύουν ότι η Ευρώπη κυβερνάται πλέον από μια ελιτίστικη γραφειοκρατία που βρίσκεται στις Βρυξέλλες και επιβάλλει τη θέλησή της στις εθνικές κυβερνήσεις.

Υπάρχει ένας αδικαιολόγητος φόβος για το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ο φόβος αυτός οφείλεται στην έλλειψη της παραμικρής ουσιαστικής προσπάθειας, τουλάχιστον στη χώρα μας, για ενημέρωση των πολιτών ως προς τις αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών οργάνων και την επιρροή που έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην καθημερινή μας ζωή. Εδώ, στις ευρω-εκλογές η συζήτηση γίνεται πάντοτε βάσει της εσωτερικής ατζέντας. Γι' αυτό και η σχετική συζήτηση πρέπει να ανοίξει.

Προς ψήφιση το νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό

Η συζήτηση για το ασφαλιστικό συνεχίζεται κι έχει αρχίσει να μοιάζει με θέατρο του παραλόγου - κανείς δεν εξηγεί τις θέσεις του και δεν έχει ουσιαστικές αντι-προτάσεις. Η κυβέρνηση προσπαθεί να μας πείσει ότι τα μέτρα είναι ήπια. Δεν έχει εξηγήσει, όμως, γιατί το ασφαλιστικό σύστημα οδηγείται σε κατάρρευση. Τα μέτρα της, αν και αναγκαία στα πλαίσια ενός διανεμητικού συστήματος, απλώς κλείνουν κάποιες τρύπες και δίνουν μια παράταση ζωής, ίσως για μια πενταετία. Η αντιπολίτευση, τόσο η μείζων, όσο και τα κόμματα της ελάσσονος, διατηρούν εντελώς ανεύθυνη, λαϊκιστική στάση. Χωρίς να μπαίνουν στη διαδικασία να εξηγήσουν πώς λειτουργεί το σύστημα και πώς θα μπορούσε να έχει βιωσιμότητα, επιδιώκουν να μας πείσουν ότι μια κυβέρνηση πρέπει να καθιερώσει ένα ασφαλιστικό σύστημα, στο οποίο οι εισφορές θα είναι μικρές, τα χρόνια εργασίας λίγα και οι συντάξεις να εξασφαλίζουν πλουσιοπάροχη ζωή. Διαφορετικά, σχεδόν δεν βρίσκουν σφάλματα στο ισχύον σύστημα, καθώς αντιμάχονται με σθένος κάθε προσπάθεια για την, έστω ήπια, αλλαγή του. Αυτή τη στιγμή πολλά ταμεία έχουν πολύ σοβαρό πρόβλημα αποθεματικών, αλλά η αντιπολίτευση λέει ότι τα προβλήματα θα λυθούν αυτόματα μόλις καταπολεμηθεί η εισφοροδιαφυγή (και κατηγορούν την κυβέρνηση που δεν έχει κουνήσει ακόμη το μαγικό ραβδάκι της) και το Δημόσιο αποδώσει τις οφειλές του στα ταμεία (πράγμα εντελώς σουρρεαλιστικό: κατά τα φαινόμενα: φορολογούμαστε, για να συμπληρώνουμε τις εισφορές μας! - αν και η βάση του ισχύοντος συστήματος είναι να αντιμετωπίζει και τις εισφορές ως φορολογία). Και οι συνταξιούχοι κλείνουν τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, για να μας εκβιάσουν να δουλεύουμε περισσότερο, για να τους αυξήσουμε τις συντάξεις! Μέσα σ' όλα αυτά δεν ακούγονται σώφρονες φωνές και, στις ελάχιστες περιπτώσεις που κάποιος τολμά να πει το αυτονόητο (θυμόσαστε τον κ. Αλέκο Παπαδόπουλο να λέει ότι δεν έχουμε περιθώριο να δίνουμε συντάξεις σε ανθρώπους πριν τα 60 τους;), κινδυνεύει με εξορία. Και όσοι προσπαθούμε να φωνάξουμε για αλλαγή του συστήματος σε κεφαλαιοποιητικό είμαστε ήδη περιθωριοποιημένοι ή μας κατηγορούν ως πράκτορες του κεφαλαίου και της CIA.

Σκοταδισμός ή παιδαγωγική;

Ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ανατολικής Θεσσαλονίκης απαγόρευσε τις εκπαιδευτικές εκδρομές των μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου στην έκθεση χαρακτικών του Πικάσσο στο Τελλόγλειο Ίδρυμα της Θεσσαλονίκης, επειδή κάποια χαρακτικά περιείχαν άσεμνες σκηνές. Χωρίς να θέλω να κάνω τον πουριτανό, δεν μου φαίνεται ούτε παράλογη, ούτε σκοταδιστική μια τέτοια απόφαση (αν υποθέσουμε ότι όντως οι ερωτικές σκηνές είναι έντονες). Η καλλιτεχνική αξία των χαρακτικών δεν μπορεί να είναι το μοναδικό κριτήριο για να τα δουν ανήλικοι μαθητές και, αν κάποιοι γονείς θέλουν τα παιδιά τους να δουν τα χαρακτικά αυτά, έχουν κάθε δικαίωμα και δυνατότητα να το κάνουν. Οπωσδήποτε δεν πρόκειται για "λογοκρισία", για απαγόρευση έκθεσης των συγκεκριμένων χαρακτικών - πράγμα που θα ήταν όντως απαράδεκτο. Πρόκειται, στο κάτω-κάτω, για μια παιδαγωγική κρίση που γίνεται από τον αρμόδιο φορέα και που δεν μπορεί να αναιρέσει τη δυνατότητα του κάθε γονέα να προσφέρει στα παιδιά του την εμπειρία της παρουσίας στην έκθεση, εφ' όσον οι ίδιοι κρίνουν ότι δεν υπάρχει κάτι που τα παιδιά τους δεν πρέπει να δουν σ' αυτή την ηλικία.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα επιτόκια

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενώ είχε αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο μείωσης των επιτοκίων της, τελικώς αποφάσισε να μην προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση, εν όψει φόβων για αυξημένο πληθωρισμό στην ευρω-ζώνη. Το ισχυρό ευρώ, βέβαια, δυσκολεύει τις εξαγωγές των ευρωπαϊκών προϊόντων, καθώς αυξαίνει τις τιμές τους στις διεθνείς αγορές, αλλά προς το παρόν δίνεται μεγαλύτερη προτεραιότητα στην οικονομική σταθεροποίηση. Πάντως στο παρελθόν αποδείχθηκε ότι η καταπολέμηση του πληθωρισμού έπρεπε να αποτελέσει την πρώτη προτεραιότητα των κεντρικών τραπεζών (τα επιτόκια στις ΗΠΑ είχαν ανέλθει, στις αρχές της δεκαετίας του '80, στο 21%!).

Υπερασπιστές των προνομιούχων

Ο Συνασπισμός συμπαρίσταται στο σκληρό, αλλά δίκαιο αγώνα των συνδικαλιστών της ΔΕΗ. Πολλοί γνωρίζουν ήδη ότι οι αποδοχές που λαμβάνουν οι υπάλληλοι της ΔΕΗ, ακόμη και αυτοί που δεν έχουν ουσιαστικά ή τυπικά προσόντα, κινούνται σε ύψη εξωπραγματικά για τους περισσότερους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, αλλά και του εν στενή εννοία Δημοσίου. Κάποτε ακόμη κι ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε μιλήσει (νομίζω πάλι σε απεργία της ΔΕΗ) για "ρετιρέ". Κατά τα λοιπά, ο αγώνας των συνδικαλιστών της ΔΕΗ είναι "κεντρικός για όλο το εργατικό κίνημα της χώρας", του οποίου είναι χαρακτηριστικοί εκφραστές.

Νομοσχέδιο για το ασφαλιστικό

Για όσους έχετε υπομονή, το in.gr παρέχει το κείμενο του νομοσχεδίου (αρκετές σελίδες). Καλή ανάγνωση!

Ένα ακόμη κατόρθωμα του μονοπωλίου του ΟΤΕ

Η κυβέρνηση εδέησε να ξεκινήσει πρόγραμμα για την τοποθέτηση οπτικών ινών σε κάθε σπίτι! Πράγματα που είναι αυτονόητα σε κράτη του εξωτερικού, στην Ελλάδα ελπίζουμε να τα έχουμε, χάρις στην κυβέρνηση, το 2013! Αλλά δεν θέλουμε να απεμπολήσουμε τον ΟΤΕ, που έχει προσφέρει τόσο σπουδαίες εθνικές υπηρεσίες και με το μονοπώλιό του έχει παγώσει οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια ανάπτυξης τηλεπικοινωνιακών δραστηριοτήτων στη χώρα - ακόμη και οι ιδιώτες πάροχοι σταθερής τηλεφωνίας ή internet είναι, ουσιαστικά, υποχρεωμένοι να μισθώνουν γραμμές του ΟΤΕ, ο οποίος είχε, διά της κρατικής βούλας, για τόσα χρόνια το σχετικό μονοπώλιο (κάτι για το οποίο πρέπει να ψέγουμε κυρίως την προηγούμενη κυβέρνηση). Μπορεί να μην έχουμε ταχύ internet, έχουμε όμως περήφανο εθνικό ΟΤΕ και ποιος μας πιάνει!

Κόσοβο, Τίρανα, Κινέζοι

Διαβάστε οπωσδήποτε αυτό το κείμενο - δίνει μια εικόνα της κατάστασης στα Βαλκάνια που δύσκολα θα ανακαλύψετε αλλού, με καταπληκτική αμεσότητα, περιγραφική δεινότητα και άριστη χρήση της ελληνικής γλώσσας.

Συντεχνιακή Συσκότιση

Αυτή τη στιγμή είμαι ένας από τους τυχερούς πολίτες που έχουν ρεύμα και ως εκ τούτου μπορώ και γράφω αυτό το post. Οι ''αγωνιζόμενοι'' συνδικαλιστές της ΔΕΗ σκέφτηκαν να δημιουργήσουν ρομαντική ατμόσφαιρα και έτσι μεγάλο μέρος της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και άλλων πόλεων βρίσκεται στο σκοτάδι. Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό ήταν αρκετές για να επικρέμεται ο κίνδυνος γενικού μπλακ άουτ αφού οι απεργοί δεν αφήνουν ούτε το προσωπικό ασφαλείας να δουλεψει κλείνοντας με το έτσι θέλω την λειτουργία πολλών σταθμών και υποκαταστημάτων της ΔΕΗ.Ακόμη, σε μία κίνηση που θυμίζει τις πρακτικές των ταγμάτων ασφαλείας εμπόδισαν την εκδίκαση των ασφαλιστικών μέτρων που κατέθεσε η δίοικηση της ΔΕΗ. Απορία προκαλέι το γεγονός ότι για την παράνομη είσοδο και την διακοπή της συνεδρίασης δεν ασκήθηκε καμία δίωξη. Συγχρόνως, η γενική απεργία των υπαλλήλων της τράπεζας της Ελλάδος, συμπεριλαμβανομένου και του προσωπικού ασφαλείας κράτησε κλειστό το ΧΑΑ για δύο ημέρες, πάγωσε το σύστημα πληρωμών και δημιούργησε σειρά προβλημάτων στο κράτος αλλά και την αγορά.Το χειρότερο όμως είναι η διεθνής γελοιοποίηση της χώρας και το μήνυμα αναξιοπιστίας που στείλαμε προς τους ξένους επενδυτές.
Όταν λοιπόν συστηματικά οργανωμένες μειοψηφίες γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια τον νόμο προκαλώντας τεράστια πρόβλήματα στο κοινωνικό σύνολο χωρίς καμία κύρωση εύλογα τίθεται το ερώτημα (ξανά):Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτό τον τόπο;
Επιβεβαιώνεται έτσι για ακόμη μία φορά ότι οι διάφορες προσοδοθηρικές ομάδες στην προσπάθεια τους να διατηρήσουν τα συντεχνιακά τους συμφέροντα είναι διατεθειμένες να κάνουν χρήση κάθε δυνατού μέσου, θεμιτού ή αθέμιτου, αδιαφορώντας για το οικομικό και κοινωνικό κόστος

Ποια μεταρρύθμιση έχει ανάγκη το ασφαλιστικό σύστημα;

Ο Πρωθυπουργός είπε, με το γνωστό πομπώδες ύφος του, ότι αναλαβάνει το πολιτικό κόστος της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος. Έσπευσε, βέβαια, να προσθέσει ότι οι αλλαγές θα είναι "ήπιες και μετριοπαθείς", λες και ένα σύστημα που απειλείται με άμεση κατάρρευση θα σωθεί με "ήπιες και μετριοπαθείς" μεταρρυθμίσεις - δηλαδή κάποια μείωση των εξόδων διά της ενοποιήσεως ταμείων, κάποια αύξηση των ετών για τη συνταξιοδότηση, κάποια μείωση των συντάξεων (και αυτά από την κυβέρνηση που προέκρινε, ως λύση για την ανεργία στη Νάουσα, την πρόωρη συνταξιοδότηση των εργαζομένων στην τοπική κλωστοϋφαντουργία!) - χωρίς να αντιμετωπίζεται το βασικό πρόβλημα του ασφαλιστικού συστήματος: όλο και λιγότεροι εργάζονται και με τις εισφορές τους τρέφουν όλο και περισσότερους και, δεδομένης της αύξησης του προσδοκίμου ορίου ζωής, για όλο και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Οι "ήπιες και μετριοπαθείς" δήθεν μεταρρυθμίσεις, που με περισσή λεβεντιά αναγγέλλονται, το πολύ-πολύ να αποτελέσουν μια σύντομη ενίσχυση του συστήματος, ενώ η θεμελιώδης δομή του θα παραμείνει η ίδια. Θα μου πείτε, εδώ η αντιπολίτευση αντιδρά ακόμη και σ' αυτά, έχοντας βρει το χρυσό χάπι της "πάταξης της εισφοροδιαφυγής" ως πανάκειας (μαζί με τα χρήματα που οφείλει στα ασφαλιστικά ταμεία το Δημόσιο - δηλαδή θα πληρώνουμε παραπάνω φόρους, για να ενισχύουμε τις εισφορές μας!). Έστω, όμως, μακάρι να δούμε έναν στοιχειώδη εξορθολογισμό του συστήματος, με περικοπή των πρόωρων συντάξεων (δυστυχώς για ενοποίηση των ορίων ηλικίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, ούτε λόγος). Όσο κι αν έχουμε "κοινωνικές ευαισθησίες", δεν μπορεί να ζήσει ένα σύστημα, στο οποίο κάποιος δίνει εισφορές για 15-20 χρόνια και παίρνει σύνταξη για 40 - από την άλλη, θα μου πείτε, ας δώσει περισσότερες εισφορές το κεφάλαιο! Και δεν πειράζει που αυτό θα μειώσει ακόμη περισσότερο τις ιδιωτικές επενδύσεις στη χώρα μας, θα καθαρίσει πάλι το Δημόσιο! Δυστυχώς, η μετάβαση σε ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα, που είναι γεγονός ήδη σε αρκετές χώρες του εξωτερικού, ούτε καν που συζητείται στην Ελλάδα. Παραμένουμε, έτσι, με ένα δυσλειτουργικό και καταρρέον αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο, προς δόξαν των κοινωνικώς ευαισθήτων, σε λίγα χρόνια δεν θα μπορεί να δίνει συντάξεις σε κανένα!