Η Ευρώπη που θέλουμε;

Μια από τις λίγες σοβαρές φωνές, οι οποίες κριτικάρουν σε ουσιαστικά ζητήματα τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και την ίδια τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, είναι ο Τηλέμαχος Χορμοβίτης. Πρόκειται για μια κριτική, η οποία ασκείται από σαφώς φιλελεύθερη σκοπιά, καθώς επικεντρώνεται σε όλες τις στρεβλώσεις που προκαλεί η διαρκώς αυξανόμενη γραφειοκρατία και παραχώρηση (μερικές φορές και υφαρπαγή) εξουσιών από τα ανεξάρτητα Κράτη - Μέλη στην Ένωση. Στην κριτική αυτή προστέθηκε και η πρόσφατη ανάρτησή του στο blog του e-rooster.

Μολονότι το ισοζύγιο της συμμετοχής της χώρας μας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι μάλλον θετικό, δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει τις ενστάσεις που ο αρθρογράφος διατυπώνει για τον αυξημένο ρόλο της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και τον όλο και περισσότερο παρεμβατικό της ρόλο. Είναι χαρακτηριστικό ότι, μολονότι στη Συνθήκη της Λισσαβώνας έγινε για πρώτη φορά καταγραφή των αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη ρητή αναφορά ότι οι υπόλοιπες αρμοδιότητες ανήκουν στα Κράτη-Μέλη (σύστημα "δοτών αρμοδιοτήτων"), αυτές είναι διατυπωμένες με τόσο ευρύ τρόπο (λ.χ. "κοινωνική πολιτική"), ώστε στην πραγματικότητα σχεδόν κάθε τομέας της ζωής μας να μπορεί να τεθεί υπό την "προστατευτική" αιγίδα της Ένωσης.

Δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε, φυσικά, ότι για να λειτουργήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως οιονεί ομοσπονδιακό κράτος, όπως πολλοί επιδιώκουν, είναι αναγκαία μια μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στα κεντρικά όργανα. Αυτό, φυσικά, παραγνωρίζει ότι πολύ μεγάλο μέρος των πολιτών στην Ευρώπη δεν θέλουν η Ευρωπαϊκή Ένωση να μετατραπεί σε ομοσπονδία. Παραγνωρίζει, επίσης, ότι ακόμη και στις ομοσπονδίες υπάρχουν οι δομές εκείνες, οι οποίες ελέγχουν την ανεξέλεγκτη άσκηση εξουσίας από το κέντρο (λ.χ. το σύστημα των checks and balances των Η.Π.Α.). Τέτοιους μηχανισμούς η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαθέτει και, μάλιστα, με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας μειώνονται δραματικά οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες το κάθε Κράτος - Μέλος μπορεί να παρέμβει για να αποτρέψει τη θέσπιση κάποιας διάταξης του δευτερογενούς κοινοτικού δικαίου, με την οποία έχει έντονη διαφωνία.

Δεν είναι η ώρα, ούτε και μπορεί σ' αυτό το περιορισμένο πλαίσιο, να γίνει ολόκληρη η συζήτηση για το είδος της Ευρώπης που θέλουμε. Όμως η πολιτική πλατφόρμα του ιστολογίου αυτού, κατά την οποία δεν πρέπει να αυξάνονται οι κρατικές αρμοδιότητες και εξουσίες, ισχύει πολύ περισσότερο για ένα υπερεθνικό οργανισμό, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και ενώ πολλά μπορούν να ειπωθούν για τη χρησιμότητά της και τις δυνατότητες για την εξέλιξή της (που ίσως να συζητήσουμε σε μεταγενέστερες αναρτήσεις), δεν μπορούμε να δεχθούμε το απλουστευτικό επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο η συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση της έχει κάνει καλό, δηλαδή ότι η εκχώρηση εξουσιών από τους διεφθαρμένους έλληνες πολιτικούς στους ανεξάρτητους τεχνοκράτες των Βρυξελλών έχει αποδειχθεί επωφελής για τη χώρα μας. Αυτό το επιχείρημα, μάλιστα, προβάλλεται δυστυχώς και από πρόσωπα που έχουν, κατά τα λοιπά, φιλελεύθερη ιδεολογία.

Ένας φιλελεύθερος θα έπρεπε, κατ' αρχήν, να απορρίπτει την αναγκαιότητα για την ύπαρξη των περισσοτέρων από τις εξουσίες που μεταφέρθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε αυτές είναι κρατικές, είτε ενωσιακές. Αλλά η δυνατότητα για ανάκληση των εξουσιών αυτών από τους πολίτες είναι πολύ μεγαλύτερη στο πλαίσιο του εθνικού κράτους, στα όργανα του οποίου έχουν πολύ μεγαλύτερη συμμετοχή σε σχέση με ένα υπερεθνικό κράτος, το οποίο κυριαρχείται από μια εκπληκτικά αυξανόμενη γραφειοκρατία. Επίσης, το ότι μέχρι στιγμής η ελληνική Πολιτεία αποδείχθηκε πολύ πιο ανορθολογική στην άσκηση των αρμοδιοτήτων της από την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν διασφαλίζει ότι η ευρωπαϊκή γραφειοκρατία δεν θα γίνει χειρότερη στη συνέχεια (και οι ενδείξεις που παραθέτει ο κ. Χορμοβίτης προς τα εκεί οδηγούν). Αλλά, στο κάτω-κάτω, τον κ. Παπανδρέου ή τον κ. Σαμαρά ή τον κ. Καραμανλή εμείς τους επιλέξαμε, ως λαός και, στο πλαίσιο μιας δημοκρατίας, φέρουμε την ευθύνη των επιλογών μας και υφιστάμεθα τις συνέπειές τους, έχοντας και τη δυνατότητα, έστω και θεωρητική, να τις ανατρέψουμε σε μια μεταγενέστερη εκλογική διαδικασία. Όμως από τους γραφειοκράτες της Ευρώπης ποιος θα μπορεί να μας γλιτώσει;